تصویربرداری ام آر آی دیفیوژن و بررسی تومورهای مغزی

تومور مغزی ، رشد غیرطبیعی بافت مغز است که می تواند خوش خیم یا غیر سرطانی و بدخیم یا سرطانی باشد. آمارها نشان داده که حدود سیصد هزار نفر در جهان به تومور مغزی مبتلا بوده بطوریکه میزان بقای آنها تنها ۵ درصد می باشد. برای بررسی تومور مغزی تنها به ام آر آی معمولی نمی توان اکتفا کرد و بدین منظور ام آر آی مغز با پروتکل دیفیوژن استفاده می شود.

در ادامه به مبحث تصویربرداری ام آر آی دیفیوژن و بررسی تومورهای مغزی می پردازیم.

ام آر آی دیفیوژن یا DWI

ام آر آی دیفیوژن تصاویری با حرکات زیگ زاگ از مولکولهای آب در سطح میکروسکوپی بافت ها تولید می کند. بافتها تعدادی از سلولها با عملکرد خاص هستند و هر سلول حاوی اندامک است که با غشای سلولی پوشیده شده که این غشا بعنوان یک مانع ، از حرکت مولکول های آب در سراسر سلولها جلوگیری می کند.

از آنجا که میزان انتشار مولکول های آب در سراسر غشای سلول در هر سلول و گروه سلولها در بافتها متفاوت است لذا ام آر آی دیفیوژن بافت حاوی سلول متراکم را از سلول پراکنده متمایز کرده و در تشخیص آبسه های مغز از تومورهای کیستیک و نکروز موثر است. بدین صورت که وجود چرک در آبسه مغزی از حرکت ملکول های آب جلوگیری کرده و ضریب دیفیوژن ظاهری ADC پایین می شود و در ام آر آی دیفیوژن سیگنال روشن می دهد.

در مقابل بافت کیستیک و نکروز دارای ADC افزایش می یابد اما سیگنال آن در تصاویر ام آر آی دیفیوژن کم می شود ( نظیر مایع مغزی نخاعی با شدت سیگنال یکسان یا کمتر در ام آر آی).

مقالات دیگر : فناوری سه بعدی تصویربرداری پزشکی

کاربردهای ام آر آی دیفیوژن 

• درجه بندی تومورها : ام آر آی دیفیوژن با ارائه داده هایی درباره سلولی بودن تومورهای مغزی ، در درجه بندی تومور موثر است گرچه محدودیتهایی دارد و ممکنست مقادیر همپوشانی در درجه های بالا و پایین تومور به دست آید.
• لنفوم تومور بسیار سلولی است که ضریب انتشار پایین اما سیگنال روشن در ام آر آی دیفیوژن دارد و یا مننژیوم مقادیر پایین ADC داشته که تشخیص آن با ام آر آی دیفیوژن سخت است.
• تشخیص کیست عنکبوتیه از تومور اپیدرموئید بطوریکه تومور اپیدرموئید جامد دارای DC کم و پرفشار و روشن در ام آر آی دیفیوژن است اما کیست عنکبوتیه دارای ADC مغز و مانند مایع مغزی نخاعی و دیفیوژن کم شدت می باشد.
• تومور با عروق بالا نظیر همانژیوبلاستوم مخچه که دارای ADC بالا و کم شدت در ام آر آی دیفیوژن است.

ام آر آی تانسور دیفیوژن چیست ؟

ام آر آی تانسور دیفیوژن یاDTI  نوعی از تصویربرداری ام آر آی دیفیوژن است که در نقشه برداری فیبرهای آکسونی ماده سفید سیستم عصبی مرکزی موثر است. سلولهای بدن اجزای درون سلولی و خارج سلولی دارد و بیشتر سلولهای بدن حرکات همسانگرد آب را نشان داده و انتشار آب در همه جهات یکی می باشد. مثلا آب در همه جهات مایع مغزی نخاعی بصورت یکسان و مساوی منتشر می شود.

در مقابل سلولهای مغز در ماده سفید حرکت ناهمسانگرد مولکولهای آب را نشان داده بطوریکه انتشار آب در امتداد ساختارهای آکسونی بیشتر است و کمتر عمود بر آن می باشد. اما ماده خاکستری مغز در مقایسه با ماده سفید مغز کمتر ناهمسانگرد می باشد.

برای تصویربرداری ام آر آی تانسور دیفیوژن از ضریب انتشار ظاهری یا ADC یا میانگین ضریب انتشار و ناهمسانگردی کسری FA استفاده می شود.

مقالات دیگر : تصویربرداری پزشکی با موبایل

تصویربرداری ام آر آی تانسور دیفیوژن چگونه است؟

ام آر آی تانسور دیفیوژن با استفاده از جفت تکانه های امواج رادیویی ۹۰ و ۱۸۰ درجه جای تکرار ۱۸۰ درجه داده ها جمع آوری می شود که تصویربرداری SE-EPI نام دارد و تصاویر با کد رنگی تولید کرده که جهت گیری رشته های عصبی مختلف را مشخص می کند.

طبقه بندی رشته های آکسون ماده سفید مغز به صورت زیر است :

• فیبر انجمنی که نواحی قشر هر نیمکره مغز را به هم وصل می کند و در نقشه های رنگی تصاویر ام آر آی تانسور دیفیوژن مشخص می شود.
• الیاف برون فکنی که قشر مغز را به ساقه مغز و مخچه و نخاع متصل کرده و در تصاویر ام آر آی تانسور دیفیوژن دیده می شود.
• فیبر کامیسرال commissural نواحی قشری مشابه بین دو نیمکره را به هم وصل کرده و در تصاویر ام آر آی تانسور دیفیوژن شامل جسم پینه ای و کمیسور قدامی مشاهده می گردد.
• دستگاه بینایی ، فورنیکس و تاپتوم و دیگر رشته های سابقه مغز و مخچه کمتر در نقشه های رنگی ام آر آی تانسور دیفیوژن مشخص می گردد.

کد گذاری رنگی رشته های عصبی در ام آر آی تانسور دیفیوژن

• الیاف قرمز : عرضی
• الیاف سبز : قدامی خلفی
• الیاف آبی : کرانیوکودال

ام آر آی تانسور دیفیوژن در بررسی قبل از جراحی تومور مغزی چه نقشی دارد ؟

جراحی تومور مغزی برداشتن کامل سلولهای تومور است تا دوباره عود نکند در عین حالیکه رشته های عملکردی اطراف تومور در مغز دست نخورده باقی بماند تا عوارض بعد از عمل جراحی ایجاد نشود. گرچه ام آر آی معمولی میزان دقیق ضایعات مغزی را مشخص نمی کند اما ام آر آی تانسور دیفیوژن ارتباط تومورها با رشته های عصبی ایجاد کرده و در برنامه ریزی قبل از جراحی تومور مغزی کمک بسزایی می کند.

معرفی نرم افزار

برای مشاهده تصاویر ام آر آی از ابتدا از فیلم رادیولوژی استفاده می شده که با توجه به قیمت بالای این فیلمها ( به دلیل خرید از خارج از کشور با نرخ ارز ) استفاده از فیلم رادیولوژی به صرفه نیست. بدین منظور نرم افزاری برای مشاهده تصاویر ام آر آی ابداع شده که جایگزین فیلم رادیولوژی است و امکان مشاهده در موبایل را بصورت تحت وب فراهم می سازد.

نرم افزار فیلم رادیولوژی PPQ

فیلم رادیولوژی PPQ نرم افزاری برای مشاهده تصاویر ام آر آی با کیفیت بالا است بطوریکه امکان مشاهده تصاویر در موبایل و تبلت و کامپیوتر یا لپ تاپ با استفاده از بارکد دوبعدی را فراهم می سازد. نرم افزار فیلم رادیولوژی PPQ تحت وب بوده ازین رو در هر زمان و هر مکان با موبایل امکان دسترسی به تصاویر بیمار امکانپذیر خواهد بود.

ادامه در صفحه فیلم رادیولوژی PPQ

برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 09111366703 تماس حاصل فرمایید.

نرم افزار پزشکی سپاس92

اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92

نویسنده : مهندس محمد شیخی نژاد

دارای مدرک MCSE

دستاوردها : مقالات علمی در زمینه IT و طراح نرم افزارهای پزشکی

عضو شرکتهای دانش بنیان زیرنظر معاونت پژوهشی دانشگاه گیلان