کم خونی یا آنمی (Anemia)

آنمی یا کم خونی زمانی رخ می دهد که گلبول های قرمز خون که وظیفه انتقال اکسیژن به بدن را دارند ، کافی نباشند و در نتیجه آن علائمی چون سرماخوردگی ، خستگی و ضعف در بدن فرد مشاهده می شود. آنمی بر چند نوع است که شایع ترین نوع آن در جهان کم خونی ناشی از کمبود آهن معدنی در خون می باشد که سطح پایین گلبول های قرمز و هموگلوبین خون را در بر می گیرد. حدوداً بیش از دو میلیارد تن در دنیا (30 درصد کل جمعیت جهان) به کم خونی مبتلا هستند. فقطدر آمریکا حدود 3 میلیون نفر دچار این بیماری هستند. تغییر رژیم غذایی روزانه به مواد معدنی دارای آهن می تواند به تدریج علائم ناشی از آنمی را رفع کند.

 فقر آهن یا کم خونی چیست ؟

مشکل فقر آن بسیار مهم است و نباید نادیده گرفته شود . زیرا آهن لازمه ی ساخت هموگلوبین در بدن است . کمبود آهن در بدن منجر به پایین آمدن هموگلوبین می شود ، در نتیجه باید برای در مان کم خونی اقدام کرد . اگر هموگلوبین خون در بدن کم شود ماهیچه ها و بافت ها اکسیژن کافی دریافت نمی کنند و کارایی خود را از دست می دهند که نتیجه آن کم خونی است . آنمی در سه دسته بیشتر مشاهده می گردد : گروه اول در بانوان به دلیل خونریزی در طول قاعدگی و زایمان. گروه دوم در کودکان نیز به علت زمان رشد که به آهن بیشتری نیاز پیدا می کنند. و گروه دیگر مبتلایان افراد بالای 65 سال به دلیل رژیم های غذایی با منابع کم آهن و ابتلا به بیماریهای مزمن یا استفاده از داروهای رقیق کننده خون می باشند.

علائم کم خونی چیست؟

علائم کم خونی و نشانه های آن بسته به سن و وضعیت بیمار ، شدت آنمی و سرعت پیشرفت آن متفاوت است . دربعضی موارد افراد هیچ علائمی ندارند .

1- خستگی غیر معمول و همیشگی ، یکی از نشانه های کمبود آهن است که اکثر افراد مبتلا به کم خونی آن را تجربه می کنند .

2- رنگ پریدگی هم جزو علائم کم خونی است . رنگ پوست پریده و قسمت داخلی پلک های پایین حالت زردی یا صورتی کم رنگ دارند . وجود هموگلوبین موجود در گلبول قرمز علت رنگ قرمز خون است ، در نتیجه پایین بودن پایین بودن هموگلوبین خون باعث کم رنگ شدن خون می شود و خون دیگر آن قرمزی معمول را ندارد .

3- تنگی نفس از دیگر علائم کم خونی است . هموگلوبین سلولهای قرمز خون را مجاب می کند تا اکسیژن را در بدن منتقل کنند . هنگامی که بدن با مشکل فقر آهن مواجه شود ، میزان اکسیژن رسانی پایین آمده و ماهیچه ها اکسیژن کافی برای انجام فعالیت طبیعی مثل پیاده روی را ندارد . در نتیجه سرعت تنفس بالا می رود ، زیرا بدن سعی می کند اکسیژن بیشتری بدست آورد .

4- سرگیجه و سردرد : از علائم کم خونی کمبود آهن در بعضی موارد باعث سردرد می گردد ودر بعضی موارد با سبکی سر یا سرگیجه همراه است. بدین صورت که سطح هموگلوبین در گلبولهای قرمز پایین آمده و باعث عدم اکسیژن رسانی کافی به مغز می شود .

5- تپش قلب یکی دیگر از نشانه های کمبود آهن است . در فقر آهن سطح هموگلوبین پایین این مفهوم را می رساند که قلب برای حمل اکسیژن باید بار سنگین تری به  دوش می کشد که این حالت می تواند حس ضربان قلب تند و غیر طبیعی یا ضربان قلب نامنظم را برساند .

6- پوست و موی خشک و آسیب پذیر : وقتی بدن دچار کمبود آهن شود ، اکسیژن محدود خود را به سمت ارگان ها و بافت های مهم تر در بدن هدایت می کند. زمانی که پوست و مو دچار کمبود اکسیژن شوند می توانند خشک و ضعیف شده و در مواردی که کم خونی شدید باشد ، باعث ریزش مو نیز می گردد . 

7- تورم و درد در قسمت دهان و زبان : زبان متورم ، رنگ پریده ، ملتهب یا به طرز عجیبی صاف از علائم فقر آهن است .

8- پاهای بیقرار : فقر آهن با سندروم پای بیقرار ارتباط دارد . سندروم پای بیقرار حس تکان دادن پاها در حالت استراحت است . یا می تواند باعث حس خارش عجیب در پاها شود . این مشکل معمولاً در شب ها شدید تر است که گاهی مبتلایان برای خواب دچار مشکل می شوند .

9- ناخن های قاشقی شکل یا شکننده

10- حس اضطراب

11- دست و پاهای سرد

12- عفونت های مکرر : مقدار کافی آهن برای سیستم ایمنی سالم لازم است که کمبود آن باعث ضعف سیستم ایمنی در نتیجه عفونت و بیماری می شود.

اقدامات لازم برای درمان کم خونی :

 * در صورت داشتن علائم کمبود آهن در مرحله اول به پزشک مراجعه کنید و در صورت انجام آزمایش خون و تائید پزشک می توانید با دریافت مکمل آهن یا رژیم غذایی به راحتی آن را درمان کنید . با داشتن نرم افزار مطب می توانید تنها با سرچ یک کد ملی به سوابق قبلی بیمار دسترسی پیدا کنید و سوابق جدید نظیر کم خونی را در پرونده الکترونیک پزشکی بیمار ثبت و ضبط نمایید که این کار کمک بسزایی در روند درمان بیماران دارد.

* غذاهایی که غنی از آهن هستند مصرف کنید : سبزیجات تیره مثل اسفناج و کلم _ نخود فرنگی _ لوبیا و حبوبات _ گوشت قرمز و مرغ _ غذاهای دریایی _ دانه ها و مغز ها _ میوه های خشک مثل کشمش و زردآلو 

* مصرف ویتامین ث منجر به جذب بهتر آهن در بدن می شود . از میوه ها و سبزیجات سرشار از ویتامین ث در رژیم غذایی خود بیشتر استفاده کنید .

* از مصرف زیاد چای ، قهوه ، غذاهای پر کلسیم مثل لبنیات و غلات سبوس دار بپرهیزید.

* در صورت مصرف مکمل آهن همراه آن از آب پرتغال استفاده کنید تا جذب آهن بیشتری داشته باشید .

طحال و آنمی یا کم خونی

طحال عضو کوچکی داخل بدن است که در قسمت شکمی انسان در زیر قفسه سینه و کنار معده و بالای کلیه چپ وجود دارد شکل آن شبیه به لوبیا و نرم و اسفنجی می باشد و در هر دقیقه حدوداً 300 میلی لیتر خون از آن عبور می کند و وظیفه طحال تصفیه و بازیافت خون می باشد ، لذا سلولهای آسیب دیده خونی قدیمی را با فیلتر از بین می برد. همچنین با تولید گلبول های سفید یا لنفوسیت ها ، از ایجاد عفونت در بدن پیشگیری می کند و با ذخیره کردن گلبولهای قرمز و پلاکت در بدن ، به لخته شدن خون کمک می کند.

از آنجا که عمر مفید گلبولهای قرمز خونی حدودا 110 الی 120 روز است ، لذا بعد از شکستن گلبولهای قرمز ، باقیمانده آنها توسط طحال پاکسازی می شود. البته برخی بیماری ها باعث از بین رفتن سریعتر گلبولهای قرمز می شود و ساخت و تولید این سلولهای خونی به عهده مغز استخوان می باشد ، لذا در این صورت اگر مغز استخوان توانایی تولید مورد نیاز بدن را نداشته باشد ، بدن دچار کم خونی می گردد.

ازسوی دیگر فردی که دچار کم خونی از نوع آنمی و یا فقر آهن باشد ، یکی از عوارضی که ممکنست برایش رخ دهد ، بزرگ شدن طحال است که به آن اسپلنومگالی گویند که می تواند بدون علائم هم باشد و بدین ترتیب با بزرگ شدن طحال تعداد گلبولهای قرمز سالم و گلبولهای سفید و پلاکت های موجود در خون کاهش می یابد و منجر به عفونت های مکرر در بیمار گردد.

چگونه متوجه شویم که دچار کم خونی یا آنمی شده ایم ؟

برای اطلاع از حالات بدن ، پزشک معالج سوالاتی از بیمار می پرسد و در صورت وجود علائم آزمایش خون برای بیمار تجویز می نماید. در آزمایش خون تعداد گلبولهای قرمز و میزان هموگلوبین اندازه گیری شده و در صورتی که تعداد گلبولهای قرمز و میزان هموگلوبین خون بیمار ، کم تر از حد استاندارد بدن باشد ، فرد به آنمی دچار شده است. چرا که افرادی که به آنمی مبتلا هستند ، گلبولهای قرمز خونشان کم رنگ تر از افراد عادی است و سایز کوچکتری دارند.

نرم افزار پزشکی سپاس 92

اینستاگرام: sepas92

سایت : Sepas92.ir