بیماری وبا

بیماری وبا مرض موت یا مرگامرگی نامیده می شود که از خصوصیات سرزمین های عقب افتاده و از عوامل عقب ماندگی است و در اطفال و بزرگسالان دیده می شود و در صورت درمان نشدن ظرف چند ساعت فرد را به کام مرگ می کشاند و معمولاً دامنگیر افرادی می شود که از وسائل مقدماتی بهداشت برخوردار نیستند. از نظر اقتصادی وبا عاملی است عمده در کاهش میزان جمعیت فعال و کاهش میزان تولید و از نظر سیاسی تاثیر آن در تغییر مسیر تاریخ انکار ناپذیر است .

بیماری وبا 

وبا یک بیماری حاد اسهالی است که توسط میکروبی به نام ویبریوکلرا ایجاد می شود که این میکروب از طریق خوردن آب آلوده بعد از عبور از معده درون روده تکثیر پیدا می کند و موجب ترشح توکسین و افزایش دفع آب و املاح از دیواره روده می گردد که با اسهال همراه است. در نتیجه میکروب از طریق مدفوع انسان در محیط پخش شده و محیط را آلوده می کند و حدوداً 12 ساعت تا 5 روز طول می کشد که علائم در فرد مبتلا پس از مصرف غذا یا آب آلوده به میکروب وبا نشان داده شود. این ویروس به مدت 1 تا 10 روز در بدن فرد باقی می ماند ، حتی در اکثریت افراد آلوده که هیچ گونه علائمی ندارند و سپس از طریق مدفوع دوباره به محیط برگردانده شده و افراد دیگر را آلوده می سازد. بیماری وبا در ایران یک بیماری بومی است و هر چهار پنج سال یکبار در برخی از شهرها مخصوصاً در فصول گرم سال شیوع پیدا می کند.

تاریخچه بیماری وبا :

بیماری وبا که در انگلیس cholera  خوانده می شود از واژه یونانی kholera  به معنی صفرا گرفته شده است . در قرن نوزدهم ، بیماری وبا از کشور هند و دلتاهای رود گنگ به سراسر جهان گسترش پیدا کرد. شرایط بهداشتی بد و استفاده از آب استخرهای آلوده که آب آنها ساکن بوده ، باعث شد که از عهد باستان ، موارد این بیماری در هند رایج شود . وبا امروزه در بسیاری از کشورها بومی است البته به دو صورت بومی و اپیدیمیولوژی در کشورها دیده شود ، اما منطقه بومی وبا ، منطقه ای است که در آن در طول سه سال گذشته موارد شناسایی شده مربوط به همان ناحیه بوده و از مناطق دیگر وارد نشده است. اما اپیدمی وبا مربوط به هم مناطق بومی و هم در کشورهایی که بیماری وبا در آن به صورت منظم شیوع نمی یابد ، اتفاق می افتد.

مکانیسم وبا

وبا توسط باکتری ای به نام ویبریو کلرا ایجاد می شود و اثرات کشنده این بیماری نتیجه یک سم قوی موسوم به CTX  است که توسط این باکتری در روده کوچک تولید می شود که CTX هنگام اتصال به دیواره روده جریان طبیعی سدیم و کلراید را مختل می کند . هنگامی که باکتری ها به دیواره روده کوچک متصل می شوند ، بدن شروع به ترشح مقادیر زیادی آب می کند که منجر به اسهال و از بین رفتن سریع مایعات و نمک می شود. از عوامل موثر در ابتلا به وبا می توان به آب آلوده اشاره کرد که منبع اصلی عفونت وبا است واز طرف دیگر میوه ها و سبزیجات و غذاهای غیر پخته همچنین می توانند حاوی باکتری های عامل وبا باشند. شایان ذکر است که وبا معمولا از طریق تماس های عادی از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود .

علائم و خصوصیات بالینی بیمار مبتلا به وبا :

* اسهال آبکی حجیم و زود به زود

* اسهال بدون تب و بدون درد و دل پیچه

* استفراغ بدون حالت تهوع قبلی

* گرفتگی و درد عضلات پشت ساق پا

* عطش و تشنگی فراوان

* کم شدن و یا قطع ادرار

راه های انتقال بیماری وبا و منابع شایع آن :

• تماس مستقیم  : بیماری می تواند از طریق دست آلوده ، تماس با مواد دفعی آلوده و استفراغ یا لوازم آلوده به بیمار انتقال داده شود.
• تماس غیر مستقیم : مصرف آب آلوده به مدفوع منابع آب حفاظت نشده مانند چاه ها ، دریاچه ها ، استخر ها و... . شستشوی سبزی و میوه ها با آب آلوده ، غذاهای دریایی ناپخته و خام مثل صدف ، ماهی و... می توان مهم ترین راه انتقال وبا را سبزی های آلوده دانست ، سبزی هایی که هنگام کاشت با کود انسانی تغذیه می شوند .

بیشتر افرادی که مبتلا به وبا می شوند علامت چندانی ندارند و گاهی این بیماری به زودی تشخیص داده نمی شود اما می توان با انجام آزمایش های لازم و کنترل آن توسط پزشک و توجه به علائم هشدار دهنده ، احتمال بروز این بیماری را کمتر کرد . اگر شخصی دچار اسهال شدید بیش از هفت الی هشت بار در طول روز شود ، باید حتماً به پزشک مراجعه کند . مراجعه دیر هنگام به پزشک و عدم درمان به موقع با مایعات مناسب ، شخص را دچار کمبود آب و املاح بدن خصوصا پتاسیم احتمال مرگ را افزایش می دهد .

برای پیشگیری بیماری وبا چه باید کرد؟

تامین آب سالم و نیازهای بهداشتی برای پیشگیری و نیز کنترل انتقال بیماری وبا و سایر بیماری های ویروسی از طریق آب بسیار مهم و اساسی می باشد. همچنین جوشاندن یک دقیقه ای آبی که از سلامتش اطلاع ندارید و شستشوی دست با آب و صابون قبل از غذا و بعد از اجابت مزاج و خودداری از خرید مواد غذایی و خوراکی از دستفروشان از موارد دیگر پیشگیری از بیماری وباست. همچنین واکسن های خوراکی وبا در مناطق پرخطر به همراه بهبود وضعیت و کیفیت آب و بالا بردن سطح بهداشت منطقه در کنترل و پیشگیری از شیوع وبا مثمر ثمر می باشد. افزون بر این برای پیشگیری از ابتلای کودکان ، تغذیه با شیر مادر باید رواج پیدا کند.

تشخیص بیماری وبا :

بیماری وبا بر اساس ظن بالینی در بیماران با اسهال آبکی شدید و حاد شناسایی شده و با نمونه های مدفوع این شک تایید می گردد. بر این اساس تست های تشخیصی سریع RDTs استفاده می شود. نمونه ها برای تایید با کشت یا PCR به آزمایشگاه ارسال شده تا تشخیص و تجزیه و تحلیل داده صورت پذیرد.

تصاویر رادیولوژی یکی از راه های تشخیص بیماری های مختلف می باشد. نرم افزار حذف فیلم رادیولوژی PPQ با ارائه تصاویر رادیولوژی با کیفیت عالی ، یک جایگزین مناسب برای فیلم و کلیشه های کاغذی بوده و تصاویر بیمار تحت وب و تنها با اسکن کردن بارکد دوبعدی بیمار ، در اختیار پزشک قرار گرفته و می تواند به راحتی و با سرعت تشخیص و درمان را شروع کند.

درمان بیماری وبا :

روشهای متداول برای درمان وبا شامل موارد زیر است : بیشتر افراد آلوده به وبا هیچ علائمی نداشته و یا نشانه های خفیف دارند که به راحتی با محلول های آبرسان خوراکی ORS درمان می شوند. از موارد درمانی وبا می توان به نمک reyhydration  خوراکی ، مایع هیدراسیون داخل وریدی ، آنتی بیوتیک ها و مکمل های روی اشاره کرد. اولین مرحله ی درمان ، نوشاندن آب و الکترولیت به بیمار است. بیماران با کم آبی شدید که در معرض خطر شوک قرار دارند ، نیاز به مایعات داخل ورریدی دارند. مرحله بعد استفاده از آنتی بیوتیک است که به کاهش حجم مدفوع و کم کردن حجم مدفوع و همچنین کم کردن سیکل انتقال و قطع آن کمک می کند. البته تجویز زیاد آنتی بیوتیک توصیه نمی شود چر که اثر ثابت شده ای بر درمان وبا نداشته و ممکنست به مقاومت ضدمیکروبی کمک کند. این روشهای درمانی باعث جبران مایعات از دست رفته بدن شده ، لذا بدن هیدراته شده و همچنین به کاهش مدت زمان اسهال کمک می کند .

چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به وبا هستند ؟

هرکسی می تواند به وبا مبتلا شود اما این افراد بیشتر در معرض خطر هستد : افراد با سطح پایین بهداشت ، سطح پایین اسید معده ، اعضای خانواده بیمار ، گروه خونی O (علت این مسئله مشخص نیست ، اما به نظر می رسد افراد با این گروه خونی بیشتر مبتلا می شوند .) ، خوردن صدف خام (صدفهای که در آبهای آلوده زندگی می کنند ) . وبا به صورت منطقه در معرض خطر شامل محله های فقیرنشین در حومه شهر و کمپ ها و اردوهای افراد آواره و پناهندگان که در این دو محل بهداشت و آب تمیز رعایت نمی شود ، بیشتر رخ می دهد.

واکسن وبا :

 واکسن Vaxchora  یک واکسن خوراکی یا بلعیدنی در ایالات متحده آمریکا است که تنها یک دوز مورد نیاز بوده و برای افرادی که قصد سفر به مناطق مبتلا به وبا را دارند ، تجویز می شود. این واکسن به صورت مایع بوده و حداقل 10 روز قبل از سفر باید میل شود. لازم به ذکر است واکسن وبا صد در صد از بیماری وبا پیشگیری نکرده و از طرفی در برابر بیماری با منشا غذا یا آب محافظت نمی کند ، در نتیجه جایگزینی برای مراقبت از خوراکی ها و نوشیدنی ها نیست.

این واکسن برای کسانی که قبلا به آن واکنش آلرژیک نشان داده اند ، خطرناک است و همچنین برای بانوان باردار و  شیرده ، افراد با نقص سیستم ایمنی یا افراد مرتبط با بیمارانی با سیستم ایمنی ضعیف و افراد با سابقه مصرف آنتی بیوتیک در روزهای اخیر تزریق نمی شود. از طرف دیگر افرادی که بیماریهای جزئی همچون سرماخوردگی دارند ، در صورت کم بودن بیماری ممکنست واکسینه شوند ، اما در صورت شدید یا متوسط بودن بیماری باید پس از بهبودی اقدام به تزریق واکسن نمایند.

با توجه به اینکه هر نوع واکسن از جمله واکسن وبا ، ویروس ضعیف شده بیماری را وارد بدن می کند و این ویروس ضعیف شده می تواند به مدت 7 روز در مدفوع وجود داشته باشد ، ازین رو پس از تزریق واکسن وبا نیاز به مراقبتهایی هست که از آن جمله شستن دستها قبل از غذا خوردن ، قبل و هنگام پخت غذا ، قبل و پس از رفتن به دستشویی می باشد.

از عوارض واکسن وبا خستگی و سردرد ، تهوع و استفراغ ، بی اشتهایی و اسهال و درد شکم را می توان نام برد که البته مانند هر داروی دیگری احتمال واکنش آلرژیک شدید نیز نسبت به واکسن وبا وجود دارد که منجر به مرگ یا آسیب جدی گردد که این احتمال بسیار کم است.

بیماری وبا چه عوارضی را به دنبال دارد؟

وبا می تواند یک بیماری خطرناک و کشنده باشد ، چرا که بیمار پس از درگیری با وبا مقدار مایع زیادی را از طریق اسهال شدید دفع می کند و در صورت ادامه اسهال می تواند پس از 2 الی 3 روز به دلیل از دست دادن مقدار زیادی از آب بدن ، باعث مرگ فرد شود. حتی در موارد شدید تر در صورت عدم درمان پس از 18 ساعت ممکن است بیمار جان خود را از دست دهد و اسهال شدید و شوک وارد شده به بدن بیمار از جدی ترین عوارض بیماری وبا می باشند. با این حال عوارض دیگری همچون نارسایی کلیوی ، افت شدید قند خون و کمبود پتاسیم را هم به دنبال دارد .

کلام آخر ،

بر اساس تخمین محققین سالانه 1/300/000 تا 4 میلیون نفر به دلیل ابتلا به وبا جان خود را از دست می دهند. این بیماری به صورت اسهال حاد بوده و در صورت عدم درمان ظرف چندین ساعت ، انسان را از پا در می آورد. اما در سال 2017 یک راهکار و استراتژی جهانی برای کنترل بیماری وبا طرح ریزی شد که هدف آن کاهش 90% مرگ و میرهای ناشی از بیماری وبا تا سال 2030 می باشد.

برای اطلاع از آخرین نرم افزارهای پزشکی به سایت sepas92.ir مراجعه فرمائید. نرم افزار مطب یا سالنامه سلامت الکترونیک ، نرم افزار جایگزین فیلم رادیولوژی ، نرم افزار پرونده دیجیتال

نرم افزار پزشکی سپاس 92

اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92