مننژیت مغزی

یکی از شایع ترین بیماری های مغز و اعصاب ، مننژیت مغزی است که التهاب و عفونت در غشای نرم اطراف مغز و نخاع  را به دنبال دارد. اغلب منشاء این بیماری ویروسی است و نیازی به درمان ندارد و طی گذشت چند هفته درمان می شود. اما منشاء دیگر بیماری باکتریال است که خطرناک بوده و در سریع ترین زمان ممکن باید پیگیری و درمان شود. به دلیل اینکه درمان دیر هنگام آن عواقبی همچون اختلالات مغزی ، از دست دادن شنوایی ، اختلالات یادگیری ، و گاهاً مرگ را به دنبال دارد. همچنین این بیماری هم گریبانگیر کودکان می شود و هم بزرگسالان. در مجموع این بیماری شامل انواع مختلف باکتریایی ، ویروسی و قارچی است که درمان آن بسته به منشاء بیماری متفاوت خواهد بود.

انواع مننژیت مغزی

مننژیت ویروسی :

این نوع از مننژیت شایع ترین نوع آن است و البته کم خطرتر، که بدون درمان خاصی و با گذشت زمان بهبود می یابد. اگرچه هر فرد در هر سنی می تواند به این بیماری مبتلا شود ، اما کودکان و دانشجویان در مدارس بیشتر در معرض خطر این عفونت ویروسی می باشند. لازم به ذکر است که ویروس ایجاد کننده اسهال یا حتی عوارض جانبی داروها یا بیماری های دیگر ، می تواند باعث ابتلا به بیماری مننژیت ویروسی شود که در نوزادان به همراه علائمی همچون کاهش اشتها ، خواب آلودگی ، رخوت و بی حالی ، تحریک پذیری ، حالت تهوع ، تشنج ، سردرد ، تب ، استفراغ ، حساسیت به نور و سفت شدن گردن می باشد.

مننژیت قارچی :

شیوع این بیماری بسیار کمتر از انواع دیگر است و کم پیش می آید که افراد سالم به آن مبتلا شوند. معمولاً افرادی که سیستم ایمنی ضعیف داشته باشند ، همانند افراد مبتلا به سرطان و ایدز ، احتمال بیشتری برای مبتلا شدن به مننژیت قارچی دارند که در نتیجه ورود قارچ به بدن و آلوده شدن خون فرد رخ می دهد و این قارچ به مغز و ستون فقرات گسترش می یابد. از علائم این نوع مننژیت می توان استفراغ ، تب ، سر درد ، گیج بودن و حساسیت به نور را نام برد. از علائم مننژیت قارچی تب و سر درد ، تهوع و اتسفراغ ، گیجی و حساسیت به نور را می توان نام برد.

مننژیت باکتریایی:

این نوع از مننژیت مغزی بسیار جدی تر و خطرناک تر از سایر گونه هاست و اگر سریعاً پیگیری و درمان نشود ، می تواند باعث مرگ فرد شود، چرا که مننژیت باکتریایی از تجمع چندین باکتری مختلف به وجود می آید که به سینوس ها ، گوش ، جریان خون و در آخر مغز منتقل می شود و با توجه به واگیر دار بودن آن ، با سرفه و حتی عطسه فرد می تواند گسترش یابد. از جمله دلایل بروز مننژیت باکتریایی ، ضعف سیستم ایمنی و عفونت می باشد و در حدود بین 5 تا 40 درصد از کودکان و بین 20 تا 50 در صدر در بزرگسالان حتی در صورت درمان منجر به فوت می گردد.

مننژیت باکتریایی دارای علائمی نظیر تهوع و استفراغ ، تغییر در خلق و خو ، حساس شدن به نور ، سردرد و تب و لرز ، خواب آلودگی ، بی حالی ، تحریک پذیری ، سفت شدن گردن و ایجاد کبودی به رنگ بنفش می باشد و با گذشت زمان وخیم تر هم می گردد. بنابراین در صورت مشاهده چنین علائمی لازمست سریعا به پزشک مراجعه شود.

مننژیت انگلی :

از دیگر عوامل بروز مننژیت مغزی ورود انگل به بدن از طریق مختلف مانند حیوانات نظیر حلزون ، مدفوع ، خاک و یا خوردن موادی مانند مرغ و ماهی خام می باشد که به اختصار مننژیت انگلی یا ائوزینوفیلیک EM شناخته می شود و کمتر از مننژیت ویروسی یا باکتریایی و از موارد نادر می باشد. جالب است بدانید مننژیت انگلی از انسان به انسان منتقل نمی شود و در عوض این نوع انگل در حیوان ها و در غذای انسان ها مخفی می باشد. همچنین اگر انگل در هنگام خوردن عفونی باشد ، منجر به عفونت در بدن هم می گردد که نوعی از آن به نام مننژیت آمیبیک بسیار نادر اما خطرنک بوده و حتی می تواند منجر به مرگ شود.

همچنین در صورت در صورت شنا در دریاچه یا برکه های آلوده یا رودخانه ، نوعی انگل آمبا وارد بینی می شود که بافت مغز را از بین برده و باعث توهم ، تشنج و دیگر علائم جدی می گردد.

مننژیت مزمن :

ارگانیسم هایی که رشد آهسته ای دارند به غشا و مایع اطراف مغز حمله می کنند و منجر به بروز مننژیت مزمن می شوند. این نوع از مننژیت حدودا دو هفته زمان نیاز دارد تا پیشرفت کند و با علائمی مانند سر درد ، تب و تهوع همراه است و دلایلی غیر عفونی مانند واکنش های شیمیایی ، حساسیت دارویی ، برخی از سرطان ها و بیماری های التهابی می توانند علت مننژیت مزمن باشند.

چه عواملی در ابتلا به مننژیت مغزی تاثیرگذار است ؟

سیستم ایمنی ضعیف بدن : افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی باشند، بیشتر دچار عفونت می شوند. همچنین در بعضی بیماریها و یا حتی پروسه درمان ، مانند ایدز ، اختلالات خود ایمنی ، شیمی درمانی ، پیوند عضو یا مغز استخوان، می تواند سیستم ایمنی را در بدن فرد ضعیف کند. از طرف دیگر زنان در دوره بارداری بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت ناشی  از لیستریا که لیستریوزیس نام دارد قرار دارند. کما اینکه این عفونت ممکن است به جنین هم سرایت کند.

زندگی اجتماعی : زندگی جمعی در فضاهای کوچک مانند مدارس ، خوابگاهها ، سربازخانه ها ، باعث افزایش احتمال ابتلا به مننژیت می گردد. همچنین با توجه به اینکه تمامی سنین در خطر ابتلا به مننژیت مغزی هستند ، اما کودکان زیر 5 سال بیشتر در معرض ابتلا به مننژیت ویروسی و همچنین در نوزادان ریسک ابتلا به مننژیت باکتریایی بیشتر می باشد.

کار با حیوانات : افرادی که مزرعه دارند و با حیوانات در ارتباط هستند، از جمله افرادی هستند که در معرض خطر ابتلا به لیستریا هستند .

علائم مننژیت مغزی

تب ناگهانی که بالاتر از 38 درجه باشد.

احساس خشکی و سفت شدن در گردن

سردرد و خستگی شدید همراه با تهوع

تشنج و خواب آلودگی

حساسیت به روشنایی

بی اشتهایی و احساس تشنگی

لازم به توضیح است در صورت ابتلا به مننژیت شدید ، مشکلاتی نظیر آسیب مغزی ، مشکلات حافظه ، کاهش شنوایی ، اشکال در راه رفتن ، نارسایی کلیوی ، شوک و در نهایت مرگ بدنبال خواهد داشت. لذا در صورت داشتن علائم اولیه باید سریعاً به پزشک مراجعه شود تا در مراحل اولیه درمان انجام گیرد.

تشخیص بیماری مننژیت مغزی

بیماری مننژیت مغزی باید هرچه زودتر پیگیری و درمان شود تا تبعاً  خطرات و عواقب کمتری داشته باشد. لذا در صورت بروز علائم مشابه سریعاً به پزشک مراجعه کنید و شرایط را شرح دهید. بدین منظور پزشک مربوطه در درجه اول بیمار را معاینه کرده و آزمایشاتی را تجویز می کند، مانند  :

آزمایش کشت خون : این آزمایش جهت بررسی انواع میکرو ارگانیزم ها مانند باکتری ، ویروس و قارچ انجام می شود. با توجه به اینکه خون در سرتاسر بدن پخش بوده و بطور کلی عاری از هر ویروس یا عفونت و قارچ است ، در صورت وجود هر گونه عفونت در بدن ، خون آلوده شده و آزمایش خون به عنوان اولین گام برای تشخیص بیماری از جمله مننژیت مغزی موثر می باشد.

تصویربرداری پزشکی : تجویز ام آر آی مغز یا سی تی اسکن مغز یا سینوس برای تشخیص ابتلا به مننژیت مغزی انجام می شود. بر این اساس ، تصاویر ام آر آی یا سی تی اسکن می تواند میزان التهاب و تورم مغز را نشان دهد که روی فیلم رادیولوژی قابل چاپ و مشاهده می باشد. از آن گذشته ، نرم افزار فیلم رادیولوژی PPQ با بهره گیری از QR کد و تحت وب بودن ، تصاویر با کیفیتی از بیمار را به پزشک ارائه می دهد که در تشخیص بیماریها با سرعت و دقت بالا ، از جمله بیماری مننژیت تاثیر مهمی دارد.

نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی : برای تشخیص نهایی مننژیت مغزی ، نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی صورت می گیرد تا از وجود ویروس ها یا باکتری و قارچها مطلع شود و درمان مربوطه روی بیمار انجام گیرد.

درمان مننژیت مغزی

درمان مننژیت مغزی به عامل ایجاد کننده آن یعنی باکتری ، ویروس و قارچ بستگی دارد. بدین معنا که برای درمان مننژیت باکتریایی ، پزشک از آنتی بیوتیک های وریدی و یا در برخی موارد از کورتیکواستروئیدها استفاده می کند تا بیمار از عوارض تورم مغز و تشنج مصون گردد. همچنین برای درمان مننژیت ویروسی که آنتی بیوتیک ها عامل درمان این نوع مننژیت نیستند ، درمان کورتیکواستروئیدی تجویز می گردد. اگرچه بیشتر موارد این عفونت های ویروسی پس از چند هفته با استراحت و مصرف آب و مایعات و داروهای مسکن بهبود می یابد. از طرف دیگر برای درمان مننژیت قارچی از داروهای ضد قارچ بهره گرفته می شود.

در صورتیکه علت بیماری مننژیت مغزی نامشخص باشد ، پزشک از درمان همزمان باکتری و ویروس استفاده می کند. بطور مثال برخی آنتی بیوتیک ها برای درمان مننژیت سلی هم بکار برده می شود.  

نرم افزار پزشکی سپاس 92

اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92