کاربرد ام آر آی در بیماریهای مغز و اعصاب

پزشکان متخصص مغز و اعصاب از تصویربرداری ام آر آی جهت تشخیص بیماری های مرتبط با مغز همانند تومورها ، عفونت ها ، کیست ها ، مشکلات مغزی و سایر بیماری های مشابه بهره می گیرند . همچنین تصویر برداری ام آر آی در تشخیص سکته مغزی و ضربه مغزی هم کاربرد دارد. با توجه به اینکه ام آر آی ، از میدان مغناطیسی برای تصویربرداری استفاده می کند ، در بررسی های بافت نرم و اندام های بدن بیمار ، تصاویر واضح و دقیق تری را نسبت به اشعه ایکس ، سی تی اسکن و سونوگرافی را در اختیارمان قرار می دهد .

ام آر آی مغزی چیست ؟

ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) روشی از تصویربرداری غیر تهاجمی است که از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تولید تصویر از مغز کمک می گیرد. بدین جهت پزشکان متخصص جهت تشخیص بیماریها و سرعت بخشیدن به درمان آنها ، از ‌MRI کمک می گیرند. در حقیقت پزشکان متخصص از این نوع تصویربرداری برای ارزیابی دقیق قسمت های مختلف بدن استفاده می کنند و تصاویر آماده شده را روی فیلم رادیولوژی ، مانیتور کامپیوتر و یا سی دی مشاهده می کنند. از طرف دیگر برای ام آر آی از پرتوهای یونیزه نظیر گاما اسکن استفاده نمی شود و برای انجام باید ماده تزریقی گادولونیوم به بیمار تزریق شود که دارای اثرات جانبی بسیار کمتری می باشد، خصوصا در مقابل مواد حاجب یددار.

ام آر آی مغز به منظور تشخیص بیماری های مغزی و یا حتی کنترل بسیاری از بیماری های مغزی کاربرد دارد. بطور مثال می توان در تشخیص نقص های مادرزاری ، انواع خونریزی در بافت مغز ، ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس ( پلاک های مغزی) ، انواع تومور خوش خیم و بدخیم ، گرفتگی عروق مغزی ، عفونت یا آبسه مغزی و اختلالات هورمونی نظیر گالاکتوره و سکته مغزی موثر می باشد. ازین رو در تشخیص نوع بیماری با علائم و نشانه هایی همچون مشکلات بینایی ، زوال عقل ، انواع سردرد ، ناشنوایی ، مشکلات گفتار و رفتار ، ضعف عضلات ، سستی و مورمور شدن بدن و ... بکار گرفته می شود.

البته انواع خاصی از ام ار آی مغز هم انجام می شود که به تشخیص بیماری های عروقی کمک می کند از جمله ام آر آنژیوگرافی MRA که شریانهای مغزی یا سرخرگ را مورد بررسی قرار می دهد و ام ار ونوگرافی MRV که به بررسی وریدهای مغزی یا سیاهرگ کمک می کند.

ام آر آی چگونه کار می کند ؟

دستگاه MRI به صورت یه دستگاه بزرگ و لوله ای شکل بوده که در اطراف بیمار میدان مغناطیسی قوی ایجاد می کند و توام با امواج رادیویی ، هم ترازی اتم های هیدروژن را در بدن تغییر می دهد. از طرفی امواج رادیویی که از اسکنر به بدن ارسال می شوند ، هسته های اتم های بدن بیمار را از موقعیت خود خارج کرده و در زمان برگشت این هسته ها به موقعیت اصلی خود ، سیگنال های رادیویی توسط هسته ها به کامپیوتر فرستاده می شود. در نهایت در تجزیه و تحلیل این سیگنال ها توسط کامپیوتر ، سیگنال ها به تصاویر دوبعدی از بدن بیمار تبدیل شده و قابل مشاهده می شود.

مشاهده تصاویر ام آر آي مغز

بعد از آنکه تصاویر بوسیله میدان مغناطیسی از بیمار گرفته شد و روی مانیتور نشان داده شد، برای مشاهده تصاویر توسط پزشک کلینیسین ، این تصاویر روی فیلم رادیولوژی یا کاغذ قابل چاپ بوده و یا روی سی دی رایت می گردد. حال با پیشرفت تکنولوژي ، نرم افزاری به نام نرم افزار فیلم رادیولوژی PPQ ، برای مشاهده تصاویر بر روی تلفن های هوشمند ، کامپیوتر و تبلت در دسترس است که از بارکد QR استفاده می کند. در نتیجه با اسکن کردن بارکد دوبعدی مربوط به بیمار ، تصاویر انتخاب شده توسط کارشناس MRI در موبایل یا تبلت دیده می شود. علاوه بر این از این نرم افزار برای مشاهده تصاویر رادیولوژی و سی تی اسکن نیز بهره گرفته می شود.

مطالب بیشتر: آیا فیلم رادیولوژی PPQ در حوزه پرشکی کارآمد است ؟

کاربردهای تصویربرداری ام آر آی مغز

از تکنولوژی MRI جهت تصویربرداری از بافت مغز ، کیست و تومورهای مغزی ، سکته مغزی ، عفونت مغزی ، هیدروسفالی ، آنومالی های تکاملی ، علت صرع و تشنج ، عوامل سردرد ، ضعف ، دوبینی ، سرگیجه ، خونریزی مغزی در بیمارانی که دچار ضربه مغزی شده اند ، ام اس ، اختلالات غده هیپوفیز ، اختلالات بینایی و گوش داخلی ، آنوریسم مغزی ، انسداد عروق و ... استفاده می شود.

تفاوت MRI مغز با سی تی اسکن

با توجه به اینکه در تصویربرداری ام آر آی از میدان مغناطیسی استفاده می شود ، تصاویری دقیق از سیستم عصبی ، بافت نرم و داخل استخوان های بیمار گرفته می شود که در تصویربرداری سی تی اسکن مشهود نیست. همچنین در سی تی اسکن از اشعه ایکس استفاده شده که دارای مضرات خاص خود می باشد و در مقابل ام آر آی ایمن بوده و عوارض جانبی خاصی ندارد ، حتی در نوع تزریقی آن. با توجه به اینکه ام آر آی در تشخیص بافت نرم طبیعی و غیر طبیعی بهتر عمل می کند ، بدین ترتیب MRI می تواند جایگزین مناسب سی تی اسکن در بررسی اندام یا بافت نرم باشد.

آمادگی های قبل از ام آر آی مغز

قبل از انجام MRI لباسهایی مخصوص به مراجعه کنندگان ارائه می شود. برخی از نمونه های تصویر برداری نیاز به رعایت رژیم خاصی می باشد که در این صورت مرکز قبل از انجام تصویر برداری اعلام خواهد کرد. در برخی موارد برای وضوح بیشتر تصاویر ام آر آی به صورت تزریقی صورت می گیرد و پرستار در مورد آلرژی نسبت به برخی مواد از شما سوال هایی می پرسد. به طور کلی احتمال آلرژی به مواد حاجب که پایه آنها گادولینیوم است و در تصویر برداری ام آر آی استفاده می شود بسیار کمتر از مواد حاجبی است که در سی تی اسکن مورد استفاده قرار می گیرد.

زنان باردار قبل از انجام تصویربرداری حتما تکنسین مربوطه را مطلع کنند ، چرا که جنین در شکم مادر تحت میدان مغناطیسی قوی قرار می گیرد. البته بانوان باردار زیر ۳ ماه می توانند صرفا ام آر آی بدون تزریق با اجازه پزشک انجام دهند. همچنین افرادی که ایمپلنت حلزون گوش ، گیره آنوریسم مغزی ، کویل فلزی در عروق خونی ، پیس میکرهای قلبی و دیفیبریلاتور دارند، انجام تصویر برداری ام آر آی برایشان خطرناک است .

محدودیتهای طی انجام ام آر آی مغز

در طول زمان تصویر برداری نباید تکان بخورید ، به دلیل اینکه هرگونه حرکت ، تنفس باعث خراب شدن تصویر شده و وضوح تصویر را پایین می آورد. بنابراین در طول تصویر برداری ساکن باشید و نفستان را حبس کنید. همچنین افرادی که وزن بالایی داشته باشند نمی توانند تصویر برداری ام آر آی انجام دهند ، چرا که برخی از دستگاه ها ظرفیت ورود آن دسته از افراد را ندارد. از طرف دیگر داشتن اشیاء فلزی و ایمپلنت ها ممکن است باعث به وجود آمدن اختلالاتی شود و وضوح عکس ها را پایین آورد .

همچنین به نسبت هزینه ی ام آر آی در مقایسه با سایر روش های تصویربرداری بیشتر بوده و زمان بیشتری برای انجام تصویربرداری و آماده شدن جواب نیاز است. لازم به توضیح است ، در این روش همیشه تفاوت بین مایعات و بافت سرطانی قابل تشخیص نیست .

آیا ام آر آی مغز خطر دارد ؟

از نظر استفاده از اشعه و خطرناک بودن ام آر آی از این لحاظ ، با توجه به اینکه در ام آر آی مغز از هیچ نوع اشعه ای استفاده نشده و تنها امواج مغناطیسی و رادیویی بکار گرفته می شود ، در نتیجه ایمن بوده و عارضه جانبی ندارد و تا به امروز پس از سالها استفاده از دستگاه ام آر آی گزارشی مبنی بر آسیب دیدن آن نشده است. حتی در مادران باردار بالای 3 ماه هم می توان ام آر آی مغز بدون تزریق انجام داد. همچنین از آنجا که ام ار آی میدان مغناطیسی بسیار قوی دارد ، لذا نسبت به وسایل فلزی نظیر ضربان ساز قلب و ایمپلنت فلزی دندان و دیگر اشیا مشکل آفرین خواهد شد. ازین رو در مراکز تصویربرداری در ابتدا از شما می خواهند که تمامی وسایل فلزی را از خود دور کنید و در صورت داشتن ضربان ساز قلب و دریچه مصنوعی قلب و امثالهم ، ام ار آی انجام نخواهد شد.

در مورد ماده تزریقی مورد استفاده در ام آر آی مغز تزریقی به نام گادولینیوم نیز باید گفت این ماده بسیار ایمن و کم خطر است و گزارشات واکنش آلرژیک به این ماده بسیار بسیار کم بوده است و تنها برای افراد دیالیزی و با مشکلات کلیوی ممکنست مضر باشد که باید در این زمینه با پزشک خود مشورت کنند.

نرم افزار پزشکی سپاس 92

اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92