پنومونی یا ذات الریه

ذات الریه یا پنومونی (pneumonia) که در اصطلاح عامیانه به سینه پهلو نیز معروف است ، در واقع یک التهاب ریوی ناشی از عفونت باکتریایی ، ویروسی و یا قارچی است که محل تجمع این میکروب ها در ریه می باشد که خود عامل عفونت ریه است و در صورت ابتلا فرد به ذات الریه ، التهاباتی در ریه به وجود می آید که منجر به پر شدن کیسه های هوایی از مایع می گردد.

ذات الریه چه علائمی دارد ؟

علائمی که در بیماری پنومونی یا ذات الریه وجود دارد بسته به نوع میکروب اعم از باکتری ، ویروس یا قارچ ، سن و عامل عفونت می تواند متفاوت باشد و در صورت ابتلا به ذات الریه ، نشانه ها پس از 24 تا 48 ساعت نمایان می شوند که ممکن است در بعضی افراد دیرتر نمایان شود . ازین رو فرد مبتلا ، علائمی همانند آنفولانزا یا سرماخوردگی دارد ، اما دارای درجات خفیف تا خیلی شدید بوده و مدت زمان درگیری هم طولانی تر می باشد. البته ممکن است علائمی دیگری هم داشته باشد مانند :

- احساس درد در قفسه سینه هنگام تنفس و یا سرفه کردن

- سرفه همراه خلط غلیظ زرد رنگ و گاهی همراه با خون

- ضعف و خستگی غیر عادی

- تعریق ، تب و لرز

- کاهش اشتها

- حالت تهوع ، اسهال و استفراغ

- تنگی نفس

- سردرگمی ذهنی در افراد بالای 65 سال

- دمای بدن کمتر از حد طبیعی در افراد بالای 65 سال که از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردار هستند.
البته علائم پنومونی یا ذات الریه در کودکان متفاوت است و ممکن است کودکان بدون علائم خاصی باشند و یا در صورت بروز علائم ، علائمی مانند سرفه ، استفراغ ، تب و مشکل در هنگام تنفس داشته باشند. لازم به ذکر است که در صورت بروز علائمی همانند تنفس سریع ، احساس درد در قفسه سینه و یا گیجی و سردرگمی سریعاً به پزشک مراجعه کنید .

تشخیص ذات الریه :

برای تشخیص بیماری پنومونی ، پزشک در مرحله اول سوالاتی در رابطه با علائم اولیه بیماری ، بروز علائم و وضعیت جسمانی  را مطرح می کند. سپس با معاینه بدنی شامل گوش دادن با گوشی پزشکی به ریه برای احتمال شنیده شدن هر نوع صدای غیرطبیعی ، علائم ریوی را بررسی می کند و در صورت نیاز آزمایشات زیر را تجویز می کند:

- کشت خون و کشت خلط : با استفاده از آزمایش کشت خون فرد مبتلا به ذات الریه ، نوع باکتری ، وجود عفونت در بدن و شناسایی عامل به وجود آورنده آن شناسایی می شود . همچنین در کشت خلط ، پس از سرفه شدید و عمیق فرد مبتلا ، خلط او جمع آوری شده و برای شناسایی علت عفونت به آزمایشگاه فرستاده می شود .

- پالس اکسیمتری : در این آزمایش با استفاده از یک سنسور که روی انگشت بیمار قرار داده می شود ، میزان اکسیژن خون اندازه گیری می شود ( به دلیل اینکه اکسیژن کافی در خون توسط ریه فرد جریان دارد یا نه ).

- برونکوسکوپی : آزمایشی است برای بررسی راه های هوایی در ریه که در آن با استفاده از دوربین که به یک لوله انعطاف پذیر متصل است ، انجام می شود و به سمت پایین گلو و به داخل ریه ها ، البته به آرامی هدایت می گردد. در این روش که معاینه حنجره و مجاری هوایی به صورت مستقیم انجام می گیرد ، به بررسی اختلالات ریوی می پردازد.

- آزمایش نمونه سیال : اگر پزشک به وجود مایع در ریه شک کند ، با استفاده از سوزن در بین دنده ها ، مایع را برای نمونه گیری کمی خارج کرده و آزمایش می کند که با این روش نوع عفونت پنومونی مشخص می شود .

- تصویربرداری با اشعه ایکس : پزشک با کمک تصویربرداری اشعه ایکس رادیولوژی ساده از ناحیه سینه علائم و التهابات و محل و میزان وسعت التهاب را مشاهده می کند . همچنین سی تی اسکن ریه نوع دیگر تصویربرداری پزشکی با اشعه ایکس بوده که تصاویر واضح و دقیق تری نسبت به عکس ساده ریه برای تشخیص بیماری پنومونی ارائه می دهد و بر روی فیلم رادیولوژی قابل مشاهده است.

با انجام تصویربرداری ، برای مشاهده تصاویر پزشکی به غیر از فیلم رادیولوژی و با پیشرفت فناوری ، نرم افزاری با مضمون حذف فیلم و کلیشه رادیولوژی ابداع شده است که بدون نیاز به فیلم و کلیشه کاغذی ، تنها با گوشی موبایل این تصاویر قابل دیدن است. لازم به ذکر است که نرم افزار فیلم رادیولوژی PPQ با استفاده از بارکد دوبعدی ، تصاویر انتخابی بیمار را با وضوح بالا و حجم کم نمایش می دهد و کیفیت بالای تصاویر به تشخیص بهتر بیماری و درمان به موقع کمک می کند. بعلاوه از مزایای این نرم افزار می توان به حذف  هزینه های مربوط به مراکز رادیولوژی نظیر فیلم رادیولوژی و کلیشه و هزینه های چاپ اشاره کرد.

درمان ذات الریه :

روند درمانی این بیماری به نوع و شدت آن ، شدت علائم ، سن و سلامتی کلی بیمار بستگی دارد که افراد سالم در طول یک تا سه هفته بهبود پیدا می کنند. معمولاً بیماری پنومونی باکتریایی با مصرف به موقع و مداوم آنتی بیوتیک ها درمان می شود که البته در اوایل درمان به تعویق نینداختن مصرف دارو بسیار مهم می باشد. از طرف دیگر در مورد پنومونی ویروسی باید گفت که درمان آن نسبت به نوع باکتریایی راحت تر بوده و عموماً پس از یک تا سه هفته با استفاده از داروهای ضد قارچ که پزشک تجویز کرده ، سریع تر بهبود می یابد. همچنین پنومونی قارچی با مصرف داروهای ضد قارچ در طی چند هفته برطرف می شود.

پیشگیری از پنومونی با رعایت نکات زیر :

شستشوی دستها با آب و صابون به مدت 20 ثانیه ، پوشاندن صورت در هنگام عطسه و سرفه ، دور انداختن سریع دستمال های استفاده شده ، ترک سیگار ، بالا بردن سیستم ایمنی بدن و ... . با توجه به اینکه سیگار امکان ابتلا به عفونت تنفسی مانند پنومونی را بالا می برد ، لذا توصیه ما به ترک سیگار می باشد. از طرف دیگر با استراحت کافی ، رژیم غذایی مناسب ، ورزش منظم و بطور کل استفاده از یک سبک زندگی سالم در زندگی روزمره می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک بسزایی کند تا بدن در مقابل بیماری های عفونی از جمله ذات الریه مصون باشد.

البته برای افراد در معرض خطر هم که دارای بیماریهای خاص می باشند ، واکسن های پیشگیری از پنومونی ریه می تواند کمک کننده باشد. بدین منظور واکسنی به نام پنوموکوک در برابر استرپتوکوک پنومونیه که شایع ترین علت پنومونی باکتریایی است ، محافظت لازم را بعمل می آورد. ازین رو واکسیناسیون برای نوزادان در ۱۲ هفتگی و 12 ماهگی و بزرگسالان از ۶۵ سال بالاتر و همچنین برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی ، کلیوی یا بیماری های مزمن ضروری است. از سوی دیگر واکسن آنفولانزا نیز از بدن در برابر ذات الریه محافظت می کند.

آیا ذات الریه از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است ؟

باید بگوییم بله. به این دلیل که میکروبهای مولد ذات الریه مسری هستند و به راحتی قابل انتقال از بیمار به فرد دیگری می باشد. لذا ذات الریه های ویروسی و باکتریایی می توانند از طریق ذرات موجود در هوا ناشی از عطسه یا سرفه به دیگران سرایت کنند چرا که این قطرات کوچک ، مایع حاوی میکروب ذات الریه را به هوا پرتاب کرده یعنی جایی که دیگران در آن هوا تنفس می کنند. از سوی دیگر تماس با سطوح آلوده به ذات الریه نیز می تواند عامل ذات الریه باشد و افراد سالم پس از لمس سطوح آلوده به دهان یا بینی خود دست بزنند ، ممکنست از این طریق درگیر بیماری شوند.

پس از ابتلا به ذات الریه چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟

هنگامی که دچار مشکل تنفسی ، احساس درد در قفسه سینه ، تب مداوم بالای 39 درجه ، سرفه خلط دار و مداوم داشتید حتما به پزشک معالجه کنید. توجه داشته باشید که افراد بالای 65 سال ، کودکان زیر 2 سال و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا مشکلات زمینه ای دارند و افرادی که تحت درمان شیمی درمانی هستند بسیار مهم است که در صورت داشتن علائم سریعا به پزشک مراجعه نمایند.

فرد مبتلا به ذات الریه چه مدت پس از شروع آنتی بیوتیک درگیر بیماری خواهد بود ؟

در صورتی که فردی عفونی باشد بدین معناست که می تواند عفونت ذات الریه خود را به دیگران منتقل کند اما مدت زمان عفونی ماندن یا درگیر بودن با بیماری ذات الریه پس از شروع آنتی بیوتیک متفاوت بوده و بسته به نوع عفونت و نحوه درمان آن از دو تا ۱۴ روز طول می کشد. لازم به ذکر است که به پایان رساندن دوره آنتی بیوتیک در درمان ذات الریه بسیار مهم است تا با درمان کامل احساس خوب و بهتری داشته باشید ، لذا در صورت تکمیل نکردن دوره درمان ، عفونت ذات الریه بازخواهد گشت.

نرم افزار پزشکی سپاس92

اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92