انواع تصویربرداری برای تشخیص بیماری ها
جهان پزشکی پس از سال 1895 و کشف اشعه ایکس توسط ویلیام کنراد رونتگن روز به روز در حال پیشرفت است. چنانچه با پیدایش علم تصویربرداری پزشکی ، به راحتی تصاویر درون بدن بیمار قابل رویت بوده که در تشخیص سریع و درمان به موقع بیمار کمک موثری دارد. با گذشت سالها انواع روشهای تصویربرداری اعم از سی تی اسکن ، ام آر آی ، آنژیو گرافی و ... ابداع شد که در این مقاله قصد داریم به این مبحث بپردازیم.
تصویربرداری پزشکی چیست
تصویربرداری پزشکی یکی از زیر شاخه های علم پزشکی است که با استفاده از آن می توان به اجزای داخلی بدن برای تجزیه و تحلیل بالینی و مداخلات پزشکی ، همچنین نمایش عملکرد برخی از اندام ها یا بافت ها استفاده کرد . در عین حال با استفاده از این علم پزشکی می توان ساختارهای داخلی پنهان شده بدن را بدون ایجاد شکاف و جراحی مشاهده کرد و موثرترین درمان را در نظر گرفت. همچنین تصویربرداری پزشکی زیر شاخه هایی دارد که در ادامه مقاله بیشتر به آن می پردازیم .
رادیولوژی ساده با اشعه ایکس
اشعه ایکس نوعی تابش است که به امواج الکترومغناطیسی معروف بوده و قابلیت نفوذ در پوست و اندام های درونی بدن و تصویربرداری از استخوان ها را دارد. بدین ترتیب محل دقیق و مقدار شکستگی استخوان ها مشخص می شود که به پزشک ارتوپد در درمان کمک می کند. همچنین رادیولوژی ساده در تصویربرداری از دندانها به نام پانورکس برای تشخیص پوسیدگی دندان مورد استفاده قرار می گیرد. شایان ذکر است تصاویری که با این روش از بدن تهیه می شود بنا به این که بافت های بدن دارای تراکم متفاوتی بوده و میزان جذب اشعه در آنها متفاوت است ، به شکل خاکستری ، سیاه و سفید در می آید. برای مثال عکس استخوان ها که دارای تراکم بیشتری است ، به رنگ سفید دیده می شود.
تصویربرداری رادیولوژی عموما بعنوان اولین راهکار درمانی برای تشخیص بیماری توسط پزشک تجویز می شود تا بوسیله تصاویر تهیه شده توسط اشعه ایکس پزشک بتواند تشخیص خود و راهکارهای درمانی مرتبط با نوع بیماری را برنامه ریزی کند. از مهم ترین کاربردهای رادیولوژی تشخیص انواع شکستگی ها ، بررسی معده ، مری ، کلیه ، روده ، سنگ کلیه و ... ، تهیه عکس های رنگی با دقت بالا ، مشکلات مربوط به مهره های کمری از جمله آرتروز و ... و همچنین بررسی های پس از درمان اولیه مشکلات ستون فقرات ، عکسبرداری از ریه برای تشخیص انواع بیماریهای مرتبط با آن از جمله کرونا ، تشخیص آسیب های وارد شده به ستون فقرات و ... .
همچنین از انواع مختلف رادیولوژی می توان رادیولوژی تشخیصی ، رادیولوژی مداخله ای ( نظیر نمونه برداری یا بیوپسی برست تحت گاید سونوگرافی ، آمبولیزاسیون برای درمان سرطان ، کنترل خونریزی با آمبولیزاسیون ، قرار دادن کاتتر وریدی ، نمونه برداری از نواحی مختلف بدن همچون ریه و تیروئید ) ، فیزیک رادیولوژی و انکولوژی رادیولوژی را نام برد که هر کدام از این موارد به کسب اطلاعات دقیق از بیماری کمک می کند.
از مزایای رادیولوژی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- تشخیص سریع بیماری ها و توانایی تشخیص نوع بیماری در علائم مشابه با دیگر بیماریها
- روش انجام رادیولوژی ساده و آسان ، بدون عارضه و خونریزی است.
- افزایش دقت با ارائه تصاویر دقیق از نقاط مختلف بدن به منظور بالا بردن قدرت تصمیم گیری پزشک برای درمان بیماری
- صرف کمترین زمانی برای تشخیص بیماری نظیر کیس های جراحی
- تشخیص انواع بیماری قلبی و سرطان
آیا رادیولوژی عوارض دارد ؟
از عوارض جانبی رادیولوژی می توان به آسیب به DNA اشاره کرد ، ازین رو کسانی که بطور مداوم در معرض اشعه ایکس قرار داشته باشند ، خطر افزایش ابتلا به سرطان در آنها وجود دارد ، به دلیل اینکه پرتوهای اشعه ایکس می تواند با جدا کردن الکترون از اتم ها به سلولهای بدن آسیب برساند. همچنین رادیولوژی با اشعه ایکس در بانوان باردار ممنوع است و برای کودکان نیز کمتر توصیه می شود.
سی تی اسکن
سی تی اسکن از دیگر روش های تصویربرداری با اشعه ایکس است که به بررسی ضایعات سیستم حرکتی بدن مخصوصاً استخوان ها کمک زیادی می کند و در تشخیص و میزان پیشرفت انواع بیماریهای مربوط به نواحی داخلی بدن نظیر سرطان ها موثر است. در واقع دستگاه سی تی اسکن ، تصاویری به صورت برش هایی مجازی از بدن انسان تهیه می کند که سطح مقطع آن قابل مشاهده است، نظیر آنچه در برش کیک یا با دستگاه کالباس بر یا برش درخت شاهد هستیم و سطح مقطع آن را مشاهده می کنیم. البته تمامی این برش ها روی صفحه کامپیوتر قرار می گیرد و تنها مجازی می باشد. لازم به ذکر است با پیشرفت دستگاه های سی تی اسکن ، تصاویر با برش های کمتر از 1mm قابل تهیه بوده و این امکان را فراهم می سازد که از هر نقطه از بدن بیمار تصویر تهیه کرد.
فلوروسکوپی
این نوع تصویربرداری برای مشاهده ساختارهای متحرک بدن است که با استفاده از اشعه ایکس تصویر را به شبیه به یک فیلم نمایش می دهد، بدین معنا که پرتو اشعه ایکس به صورت پی در پی از ناحیه مورد نظر بیمار در حال عبور است و سپس تصاویر به مانیتور انتقال می یابد. بدین ترتیب فلوروسکوپی بیشتر برای مشاهده مناطقی از بدن از جمله استخوان ها مفاصل ، عضلات ، سیستم گوارشی ، سیستم ادراری ، تنفسی و تولید مثل کاربرد دارد.
ام آر آی
یکی از روش های پیشرفته تصویربرداری ، ام آر آی یا تصویربرداری با استفاده از تشدید مغناطیسی بوده که بر خلاف رادیوگرافی و یا سی تی اسکن از تابش مستقیم اشعه های یونیزه کننده استفاده نکرده و هیچ گونه ضرری برای بدن انسان ندارد. با توجه به اینکه میزان اشعه ایکس در رادیولوژی و سی تی اسکن ، در صورتی که میزان آن از حد استاندارد خود تجاوز کند، باعث بروز اختلالاتی در کارکرد سلولها می شود ، در صورتیکه ام آر آی چنین نبوده و از میدان مغناطیسی یا همان آهنربا که ماهیت فیزیکی داشته و بدون خطر است، استفاده می کند.
سونوگرافی
سونوگرافی نوعی دستگاه تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا ، اندامهای داخلی بدن را نمایش می دهد که این روش بیشتر برای مشاهده رگهای خونی ، احشاء داخلی بدن همچون کلیه ها ، کبد و دیگر اعضای بدن کاربرد دارد. همچنین از این نوع تصویربرداری برای مشاهده جنین نیز مورد استفاده قرار می گیرد چرا که امواج مورد استفاده در دستگاه سونوگرافی بر خلاف اشعه ایکس مضر نبوده و به جنین آسیبی وارد نمی کند.
آنژیوگرافی
یکی از روشهای تصویربرداری برای تشخیص بیماری های قلبی ، عروقی و مغزی می باشد و این امکان را برای پزشک فراهم می سازد که تنگی یا مسدود شدن عروق را بطور دقیق بررسی کرده و انسداد رگ ها را با بالن یا استنت گذاری بدون جراحی باز برطرف می کنند. به بیان دیگر آنژیوگرافی علاوه بر تصویربرداری تشخیصی ، یک روش درمانی نیز می باشد که در آن از لوله کاتتر که از طریق شریان کشاله ران یا شریان دست به بدن (به دلیل وجود سرخرگ اصلی در این نواحی) استفاده می شود و سپس ماده کنتراست برای وضوح بیشتر وارد رگ می شود.
به عنوان مثال با کمک آنژیو گرافی قلب می توان میزان جریان خون در رگها و رگهای منتهی به قلب را بررسی کرد و در صورتی که پزشک مربوطه احتمال گرفتگی رگ و تجمع پلاک را در رگها در نظر بگیرد، از این نوع تصویربرداری کمک می گیرد.
معرفی یک نرم افزار جدید :
نرم افزار فیلم رادیولوژی (PPQ)
با توجه به اینکه تصاویر رادیولوژی ، سی تی اسکن و ام آر آی باید روی فیلم رادیولوژی یا کلیشه کاغذی چاپ شده تا به دست بیمار و پزشک معالج برسد ، مشکلات و درگیری های خاص خود نظیر گم شدن ، پاره شدن و آسیب دیدن را دارد. چنانچه با دیجیتالی شدن رادیولوژی ، رایت تصاویر روی سی دی نیز امکان پذیر بوده ، اما باز هم احتمال آسیب و گم شدن وجود دارد. بدین ترتیب و با پیشرفت علم و فناوری در حوزه پزشکی ، نرم افزار فیلم رادیولوژی PPQ ابداع و روانه بازار شده است که یک نرم افزار کاربردی مختص مراکز تصویربرداری بوده و با استفاده از این نرم افزار مراکز مربوطه دیگر نیازی به تهیه فیلم و سی دی برای ارائه تصاویر به بیمار را ندارند.
چنانچه این نرم افزار از کد رمزگذاری دو بعدی یا همان QR Code استفاده می کند و با این روش علاوه بر صرفه جویی در تهیه فیلم و کلیشه رادیولوژی شما قادر به ارتقا استورج از 3 تا 5 سال خواهید بود، چرا که تصاویر با کمترین حجم و بالاترین کیفیت قابل ارائه می باشد. علاوه بر اینها برای مشاهده تصاویر نیاز به ابزار خاصی ندارید و می توان از طریق QR Scanner ، تصاویر را اسکن کرده و مشاهده نمایید. همچنین تصاویر قابلیت بزرگنمایی دارند تا به جزییات دسترسی بهتری داشته باشید و پس از آماده شدن ریپورت بیمار ، آن را بر روی QR Code بیمار بفرستید. بعلاوه محیط داخلی نرم افزار از امنیت SSL برخوردار بوده و با سرعت پایین اینترنت هم به راحتی تصاویر را نمایش می دهد و از این بابت نگرانی ای ایجاد نمی کند.
نرم افزار پزشکی سپاس92
اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92
