فشار خون بالا در بارداری
فشار خون بالا high blood pressure که با نام فشار خون نیز شناخته می شود ، فشار خونی است که بالاتر از حد طبیعی می باشد و با توجه به این که فشار خون در طول روز بر اساس انجام فعالیت ها تغییر می کند ، اما اگر به طور مداوم بالاتر از حد نرمال باشد منجر به عارضه فشار خون بالا می گردد و این فشار خون بالا مشکلات جدی در دوران بارداری یا در زمان زایمان را می تواند بوجود بیاورد. چنانچه آمارها نشان داده در کشور امریکا ، فشار خون بارداری در بین هر 12 تا 17 بارداری ، حدود 1 مورد در بین بانوان باردار 20 تا 44 ساله اتفاق می افتد که در این صورت بانوان باردار می توانند با درمان ، مراقبت های منظم و به کمک پزشک ، دوران بارداری مطلوبی داشته و نوزادان سالمی بدنیا بیاورند.
فشار خون چیست ؟
زمانی که قلب ، خون را از طریق شریانها یا همان سرخرگ پمپاژ می کند ، خون به دیواره سرخرگ فشار آورده که به عنوان فشار خون شناخته می شود و پس از آن خون توسط شریانها از قلب به همه نقاط بدن برده می شود. بدین لحاظ فشار خون در طول روز معمولاً افزایش و کاهش پیدا می کند و با دو عدد اندازه گیری می شود که عدد اول فشار خون سیستولیک که فشار موجود در شریان را در زمان ضربان قلب اندازه گیری می کند و عدد دوم فشار خون دیاستولیک که اندازه گیری فشار خون در شریان ها در زمان استراحت قلب بین ضربان ها می باشد. لازم است به توضیح است که سطح فشار خون طبیعی باید کمتر از عدد 12 روی 8 یا 80/120 میلی متر جیوه باشد.
نشانه های فشار خون بالا در بارداری :
از نشانه ها و علائم این نوع فشار خون در بانوان باردار می توان به فشار خون بالا ، برافروخته شدن پوست ، کاهش میزان ادرار ، تورم شدید و ناگهانی صورت و دست و پا ، سردرد شدید و مزمن و طولانی ، تنگی نفس و خستگی ، از هفته 20 به بالا بالا رفتن ناگهانی وزن ، درد شکم خصوصاً در قسمت بالایی ، حالت تهوع و استفراغ ، تغییرات دید و مشکل در بینایی ، عدم درک تحرک جنین ( با وجود داشتن تحرک در جنین ) ، دفع بیش از اندازه استاندارد پروتئین از طریق ادرار و ... .
انواع فشار خون در بارداری :
* فشار خون تخمینی ( ناشی از بارداری یا PIH) : فشار خون تخمینی بعد از هفته 20 بارداری آغاز شده و پس از زایمان از بین می رود ، اما احتمال این وجود دارد که به فشار خون مزمن در آینده تبدیل شود.
* فشار خون مزمن : این نوع فشار خون قبل از دوران بارداری شروع می گردد ، یا در طول 20 هفته اول بارداری نیز رخ می دهد. لازم به ذکر است که فشار خون مزمن در زمان بارداری ، پس از زایمان از بین نمی رود.
* فشار خون پره اکلامپسی : یک نوع اختلال فشار خون جدی بوده که می تواند در حین بارداری رخ دهد و از آنجائی که می تواند به اندام های بدن یا جنین آسیب برساند ، مهم شمرده می شود. شایان ذکر است که این نوع فشار خون در سه ماه آخر دوران حاملگی یا زودتر اتفاق می افتد ، اما اگر بعد از بارداری رخ دهد ، پره اکلامپسی پس از زایمان خوانده می شود. از شرایط اکلامپسی می توان به عوارضی چون زایمان زودرس ، سندرم HELLP (سندرمی که با تاثیر بر اندام ها و خون فرد باردار ، تهدید کننده زندگی است) ، تشنج و ... اشاره کرد. همچنین از علائم فشار خون پره اکلامپسی می توان سردردهای شدید که از بین نمی روند ، تورم صورت و دستان ، تغییر در دید ، اشکال در نفس کشیدن ، افزایش وزن سریع ، درد شکم و یا درد شانه ، تهوع یا استفراغ در نیمه دوم بارداری و ... را ذکر کرد.
عوامل فشار خون بالا در بارداری :
باردار شدن عاملی است برای افزایش میزان گردش خون و حجم خون در بدن فرد باردار که نمی تواند خیلی خطرناک باشد ، اما اگر فشار خون مادر باردار از 14 روی 9 بیشتر شد و مشکلاتی نظیر سنین بارداری بیش از 40 یاکمتر از 16 سال ، چاقی ، تحرک کم ، سیگار کشیدن ، مصرف الکل ، بارداری چند قلویی ، استفاده از روشهایی مانند IVF و ... در فرد حامله وجود داشته باشد ، می تواند منجر به بیماری فشار خون بالا در بارداری و تبدیل به موقعیتی خطرناک گردد. همچنین افراد با سندرم تنبلی تخمدان PCO ، سابقه خانوادگی فشار خون بالا در دوران حاملگی ، نارسایی کبدی یا کلیوی ، بیماری های خودایمنی مانند لوپوس و رماتیسم ، ابتلا به دیابت ، فشار خون بالا پیش از دوران حاملگی و ... بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری می باشند.
عوارض فشار خون بالا در بارداری :
از عوارض فشار خون بالا در بارداری ، مشکلات قلبی ، سکته مغزی ، مشکلات کلیوی و یا کبدی ، لخته شدن خون ، تشنج و ... بوده و در عین حال می تواند منجر به یک مشکل اورژانسی به نام جدا شدن جفت زودهنگام از دیواره رحم شود که بدین منظور نیاز به دادن دارو به بیمار می باشد تا باعث شروع زایمان زودرس و جدا شدن جفت از دیواره رحم گردد ، ازین رو اکثر افراد دارای فشار خون بالا در دوران حاملگی ، دچار زایمان زودرس شده و اکثراً سزارین می کنند ، چرا که قادر به زایمان طبیعی نمی باشند. علاوه بر مشکلات فوق ، فشار خون بالا می تواند برای نوزاد هم مشکلاتی بوجود آورد که کاهش جریان خون به جفت که وظیفه رساندن اکسیژن و غذا به جنین را دارد ، منجر به مشکلاتی چون کاهش وزن نوزاد در هنگام تولد و یا زایمان زودرس قبل از هفته 37 شود.
تشخیص فشار خون در بارداری :
پزشک در هر ویزیت قبل از زایمان افراد باردار ، فشارخون و ادرار مراجعه کنندگان را مورد بررسی قرار می دهد و در صورتی که فشار خون افراد بالاتر از حد نرمال خود یعنی 90 الی 140 یا بالاتر باشد ، خصوصاً از هفته بیستم بارداری به بعد ، ممکن است پزشک تشخیص فشار خون بالا در بارداری دهد و جهت اطمینان آزمایش هایی از جمله آزمایش خون تست تشخیص پروتئین اضافی در ادرار و چند آزمایش مرتبط دیگر تجویز می کند.
درمان فشار خون بالا در بارداری :
فشار خون بالا در بارداری شایع بوده و با کنترل ، مراقبتهای روزانه ، آزمایشات منظم ادرار ، سونوگرافی های مربوطه و مدیریت درمان و نظارت دقیق می توان دوران بارداری خوبی داشت و نوزادی سالم به دنیا آورد. اما در صورتی که فشار خون فرد باردار جدی و خطرآفرین باشد یا در سلامت مادر باردار آغاز مشکلات سلامتی داشته باشد ، پزشک داروی فشار خون می دهد و سونوگرافی و آزمایشات لازمه نیز برای بررسی بیشتر جنین تجویز می گردد. لذا در صورت خطرناک شدن بارداری برای مادر یا جنین ، باید زایمان زودرس 37 هفته یا زودتر انجام گیرد.
اگر قبل ، حین و یا پس از بارداری ، فشار خون بالا داشته باشیم ، چه کاری انجام دهیم ؟
در صورتی که قبل از بارداری مبتلا به فشار خون هستید ، در ابتدا برای بارداری برنامه ریزی کنید و با پزشک و تیم مراقبت بهداشتی مشورت کنید. به عنوان مثال می توانید در مورد هر گونه مشکلات سلامتی و مصرف دارویی که دارید ، از پزشک کمک بخواهید. همچنین باید وزن خود را در حد نرمال نگهدارید که بدین منظور با تغذیه و رژیم غذایی مناسب و سالم ، فعالیت بدنی منظم و ورزش روزانه می توانید وزن خود را در حد طبیعی نگه دارید. از طرفی در صورتی که دچار فشار خون بالا در بارداری شدید ، می توانید از پزشک مراقبت های اولیه و منظم دوران بارداری را دریافت کنید و در مورد داروهای مصرفی خود که کدام بی خطر هستند ، با پزشک صحبت کنید.
لازم به ذکر است که در صورت ابتلا به فشار خون بالا در بارداری از مصرف داروی بدون تجویز پزشک یا توقف داروهای تجویز شده توسط پزشک جداً خودداری نمایید و تمامی این موارد را با پزشک خود در میان بگذارید و به منظور بررسی فشار خون خود ، می توانید از فشار سنج خانگی استفاده کنید و در صورتی که فشار خون شما بالاتر از حد طبیعی بوده یا اگر نشانه های پره اکلامپسی را داشتید ، با پزشک خود تماس بگیرید. افزون بر این انتخاب غذاهای سالم و حفظ وزن طبیعی را فراموش نکنید.
از طرف دیگر درباره فشار خون بالا پس از بارداری باید گفت که به احساس و علائم خود بعد از زایمان دقت کنید ، چرا که فشار خون بالا در دوران بارداری می تواند خطر سکته مغزی یا سایر مشکلات بعد از زایمان را همراه داشته باشد. بدین لحاظ در صورتی که بعد از بدنیا آوردن نوزاد ، دچار علائم پره اکلامپسی شدید ، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
مطلبی که می توان به آن اشاره داشت ، پرونده دیجیتال پزشکی است که در اینجا به کمک می آید. با استفاده از این پرونده که یک نرم افزار مطب بوده ، تنها با زدن یک کد ملی می توان به تمامی اطلاعات پزشکی ثبت شده در این نرم افزار توسط پزشک ، روند درمان و داروهای تجویز شده ، حساسیت های دارویی و ... دسترسی پیدا کرد که به نفع هم بیمار و پزشک درمان خصوصاً در موارد اورژانسی می باشد.
کلام آخر ،
در صورتی که قصد باردار شدن دارید و در عین حال مبتلا به فشار خون بالا، دیابت و ... می باشید ، در مورد مصرف یا قطع داروها و سایر راه های حفظ سلامتی خود و نوزاد نظیر تغذیه مناسب با پزشک خود مشورت کنید. همچنین در طی دوره حاملگی تمامی مراقبت های دوران بارداری را رعایت کرده و معاینات خود را به طور منظم انجام دهید و اگر حین بارداری دچار فشار خون بالا شدید ، به پزشک مراجعه کرده تا فشار خون شما را بررسی کنند و آزمایشات لازمه را تجویز کنند و همچنین رشد و حرکت جنین را اندازه گیری نمایند. بدین ترتیب این امکان وجود دارد تا با راهنمایی های لازمه در منزل اقدام به اندازه گیری فشار خون و سایر مراقبت ها شود.
تازه های پزشکی
معرفی یک نرم افزار : نرم افزار حذف فیلم رادیولوژی PPQ
نرم افزار پزشکی سپاس92
اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92
