بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون Parkinson’s disease در واقع یک اختلال پیشرونده در سیستم عصبی بوده که بر روی حرکات فرد تاثیر می گذارد و با علائمی همچون لرزش ، سفتی عضلات و اشکال در تعادل و هماهنگی همراه می باشد. با توجه به اینکه علائم در بیمار به صورت تدریجی ظهور پیدا کرده ، گاهی اوقات با لرزش اندک دست همراه است که حتی قابل توجه نیز نمی باشد ، اما کم کم سبب سفتی یا کند شدن حرکت می گردد و پس از گذشت زمان علائم بیماری افزایش می یابد. در صورت پیشرفت بیماری ، فرد در راه رفتن و صحبت کردن دچار مشکل شده که ممکن است به همراه تغییرات ذهنی ، مشکلات خواب و حافظه ، افسردگی و ... باشد.

مطالعات تحقیقات درباره این بیماری نشان داده که آقایان بیشتر از بانوان دچار این بیماری می شوند. اما دلیل آن مشخص نیست. با این حال تحقیقات درباره این بیماری ادامه دارد. در این راستا یکی از خطرات واضح این بیماری افزایش سن است که در افراد سنین بالای 60 سال رخ می دهد. البته حدوداً 5-10% از بیماران سن زیر 50 دارند. همچنین ارثی بودن هم می تواند جزو یکی از دلایل این بیماری باشد. امروزه محققان بر این باورند که پارکینسون ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی یا قرار گرفتن در معرض سموم باعث ایجاد آن می گردد. به هر صورت بیماری پارکینسون قابل درمان نبوده ، ولی داروها ممکنست به مقدار قابل توجهی علائم فرد را بهبود بخشد.

در حالیکه پیشرفت پارکینسون به کندی شکل می گیرد ، روال امور روزانه فرد نظیر فعالیت هایی مانند کار کردن ، کار در منزل یا شرکت در جمع دوستان و مهمانی و ... تحت تاثیر قرار می گیرد.  

علائم بیماری پارکینسون :

این بیماری می تواند برای هر شخص متفاوت باشد. در برخی علائم خفیف اولیه که مورد توجه قرار نمی گیرند و در ادامه بدتر می شوند که عموماً از یک سمت بدن شروع شده و سپس هر دو سمت را شامل می شود که امکان درگیر بودن بیشتر یک سمت هم وجود دارد. برای مثال فردی ممکن است در اوایل به همراه لرزش خفیف ، در بلند شدن از صندلی مشکل پیدا کند یا به آهستگی صحبت کرده و نوشتن با دست برایش کند شود. در ادامه به شرح یک سری از شایع ترین علائم می پردازیم.

• لرزش یا لرزش ریتمیک که اغلب از دست یا انگشتان شست و سبابه یک دست شروع شده که به لرزش قرص موسم است و ممکن است دست در حالت استراحت بلرزد و در حین انجام کار این لرزش کم شود. همچنین سفت شدن ماهیچه ها که با سفتی و سختی عضلات که می تواند در هر قسمت از بدن اتفاق افتاده و همراه با درد و محدودیت دامنه حرکتی باشد.
• آهسته شدن حرکات (برادی کینزی) : بعد از گذشت مدت زمانی و در مرحله بعدی بیماری پارکینسون ، حرکت فرد کند می گردد و انجام کارهای ساده بسیار سخت و دشوار و وقت گیر می شود. یا اینکه در راه رفتن شخص مشکل ایجاد گردد که به راه رفتن پارکینسونی موسوم بوده و شامل خم شدن به جلو ، قدم های کوتاه ، به سختی از صندلی بلند شدن و کشیدن پاها روی زمین هنگام راه رفتن نیز جزو این مرحله می باشد.
• ایجاد اشکال در وضعیت تعادل که ممکن است با خمیدگی بدن یا ایجاد عدم تعادل همراه باشد. از طرفی کاهش توانایی در انجام حرکات ناخودآگاه چون پلک زدن ، لبخند زدن یا چرخاندن دست هنگام راه رفتن هم از موارد دیگر می باشد.
• تغییرات در گفتار و نوشتار : صحبت کردن ممکنست کند و به سختی شده و نوشتن فرد نیز سخت شده و کوچکتر از حد معمول بنظر برسد . از طرفی مشکلات خواب و بیدار شدن مکرر در طول شب ، زود بیدار شدن یا در طول روز به خواب رفتن از علائم دیگر می باشد. البته داروها به رفع مشکلات و اختلالات خواب کمک می کند.
• تغییر فشار خون که در هنگام ایستادن با افت ناگهانی فشار خون (افت فشار خون ارتواستاتیک) تجربه می شود و با سرگیجه و سبکی سر همراه است. البته از اختلالات دیگر اختلال در حس بویایی بوده که فرد در شناسایی بوهای خاص و تفاوت بین بوهای مختلف دچار مشکل می شود.
• خستگی و درد به صورتی که انرژی فرد از دست رفته و همیشه خصوصاً در اواخر روز احساس خستگی می کنند. همچنین امکان دارد درد در برخی نواحی بدن یا سراسر بدن خود تجربه کنند. از طرف دیگر از مشکلات شایع ، اختلال در عملکرد یا میل جنسی نیز به صورت کاهش میل یا عملکرد جنسی خود را بروز می دهد.
• مشکلات مثانه که با عدم توانایی در کنترل ادرار و مشکل در ادرار کردن همراه بوده و یبوست که به دلیل کندی دستگاه گوارش رخ می دهد. البته مشکل در بلعیدن ، جویدن و خوردن که در مراحل پیشرفته بیماری رخ می دهد ، شامل اشکال در بلع ، کند شدن بلع و جمع شدن بزاق و ترشح آب در دهان مشاهده می گردد. همچنین در مراحل پایانی بر ماهیچه های دهان نیز تاثیر گذاشته و جویدن را سخت می کند که منجر به خفگی و تغذیه نامناسب می شود.

مشکلات دیگری که می تواند زمینه ساز بیماری پارکینسون باشد عبارتند از :

 ایجاد مشکل در فکر کردن که می تواند به همراه مشکلات شناختی (زوال عقل) همراه باشد. البته این مشکلات قبل از بیماری پارکینسون رخ داده و پاسخ مناسبی به درمان دارویی نمی دهد. مورد بعدی افسردگی و تغییرات عاطفی بوده که تجربه افسردگی در مراحل اولیه بیماری دیده می شود و درمان افسردگی ، می تواند مدیریت دیگر چالش های بیماری پارکینسون را آسان سازد. همچنین تغییرات احساسی نظیر ترس ، نگرانی و اضطراب و یا از دست دادن انگیزه نیز شایع است که درمان دارویی توسط پزشک معالج تجویز می گردد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

در صورت مشاهده هریک از نشانه های فوق ، نه تنها برای تشخیص پارکینسون ، بلکه برای رد سایر علل نیز می توان به پزشک مراحعه کرد.

علت بیماری پارکینسون چیست ؟

در بروز بیماری پارکینسون ، نورون ها که همان سلولهای عصبی خاصی در مغز بوده ، به تدریج تجزیه شده و از بین می روند. علائم پارکینسون نظیر لرزش نیز به دلیل از دست دادن نورونهایی که یک پیام رسان شیمیایی مغز به نام دوپامین ترشح می کند ، بوده  و با کاهش سطح دوپامین ، فعالیت مغز غیرطبیعی شده ، اختلال در حرکت و سایر نشانه های پارکینسون شکل می گیرد. از موارد دیگری که مهم بوده حضور اجسام لوی که توده هایی از مواد خاص در سلولهای مغز که نشانه ها میکروسکوپی و سرنخ مهم بیماری پارکینسون می باشند. از مهمترین مواد موجود در این اجسام پروتئین آلفا سینوکلئین ( a-synuclein ) می باشد و به صورت انباشته یافت می شوند که سلولها نمی توانند تجزیه شوند. این موضوع مهمی است که در حال حاضر محققان روی آن تمرکز یافته اند.

عوامل بروز بیماری پارکینسون :

 محققان جهش های ژتنیکی خاصی را شناسایی کردند که می تواند فرد را دچار پارکینسون کند ، که البته غیر معمول بوده و در موارد نادری که بسیاری از اعضای خانواده تحت تاثیر این بیماری باشند صدق می کند. اما می توان گفت که تغییرات ژنی خاص می تواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد. همچنین قرار گرفتن در معرض سموم و دیگر محرک های زیست محیطی نظیر علف کش ها و آفت کش ها که بیشتر در کشاورزان رخ می دهد ، محیط زندگی ، ضربه شدید در ناحیه سر ، تماس مداوم با آلاینده ها ، آسیب های مغزی ، کمبود اسید فولیک و ویتامین D , B12 ، استرس و رژیم های غذایی با مقادیر زیاد چربی اشباع شده نیز می تواند خطری برای ابتلا به پارکینسون باشد که خطری نسبتاً  کم می باشد.

تشخیص بیماری پارکینسون :

با وجود پیشرفت علم ، در حال حاضر هیچگونه آزمایش خون برای تشخیص موارد ژنتیکی تشخیص پارکینسون وجود نداشته و تنها انجام معاینات عصبی توسط پزشک به تشخیص کمک می کند. در صورتی که فرد پس از مصرف داروهای پارکینسون بهبودی نسبی و قابل توجه پیدا کرد ، نشانه دیگر ابتلای فرد به پارکینسون است. البته بیماری های دیگر آتروفی مغز یا زوال عقل می تواند به اشتباه پارکینسون تشخیص داده شود که علائم ، آزمایشات دیگر و تصویربرداری پزشکی (سی تی اسکن ، ام آر آی و پت اسکن) می تواند به تشخیص رد اختلالات دیگر موثر باشد.

همچنین نتایج تحقیقات جدید که در نشریه Radiology به چاپ رسیده ، نشان داده که تصویربرداری MRI با رزولوشن بالا 7 تسلا به دلیل دقت و کیفیت بالا ، به تشخیص بیماری پارکینسون کمک بسزایی می کند. در این راستا نرم افزار مشاهده تصاویر پزشکی ام آر آی به نام نرم افزار حذف فیلم رادیولوژی برای نمایش تصاویر بیمار هم به جامعه پزشکی معرفی شده تا بتوان بدون نیاز به فیلم و کلیشه رادیولوژی ، به صورت تحت وب تصاویر ام ار آی بیمار را با کیفیت بالا مشاهده کرد که کمک موثری در تشخیص و درمان بیماران دارد.

درمان بیماری پارکینسون :

بیماری پارکینسون به عنوان یک اختلال عصبی پیشرونده با کاهش سطح دوپامین ، درمان قطعی نداشته اما با مصرف داروهایی نظیر لودوپا (اصلی ترین درمان) ، مادوپار ، آمانتادین ، بی پریدن و سلژیلین تا حد زیادی کنترل می گردد. البته با قطع مصرف دارو ، علائم بیماری با شدت بیشتری بر می گردند. بر این اساس اثرات این داروها به صورت افزایش سطح دوپامین در مغز ، تاثیر بر سایر مواد شیمیایی مغز نظیر انتقال دهنده های عصبی و کمک به کنترل علائم غیر حرکتی می باشد.

همچنین کاردرمانی ، گفتار درمانی و فیزیوتراپی در بهبود عملکرد افراد مبتلا به پارکینسون موثر می باشد که با دوره های مداوم و طولانی باعث به دست آوردن توانایی هایی از دست رفته بیماران نظیر اختلال در راه رفتن ، لرزش ، سفت شدن عضلات و کاهش عملکرد ذهنی می گردد. در صورتی که فرد دچار اختلالات شدید گردد ، گاهاً جراحی نیز برای تنظیم مناطق خاصی از مغز و بهبود علائم بیماری پیشنهاد می شود که در این روش ، با تعبیه دستگاهی درون مغز ، حرکات بدن بیمار کنترل می گردد که به آن تحریک عمیق مغز گفته می شود و برای افرادی که به درمان دارویی پاسخ درستی نمی دهند ، مناسب است.

در زمان عمل جراحی ، پزشک الکترودهایی در بخشی از مغز کاشته و آنها را به دستگاه الکتریکی کوچکی که در قفسه سینه کاشته شده ، مرتبط می کند و کار این دستگاه و الکترودها تحریک کردن بخشی از مغز و کنترل کردن حرکات فرد ، البته بدون حس کردن درد در بیمار ، که در نهایت به از بین رفتن بسیاری از علائم پارکینسون نظیر لرزش ، سفت شدن عضلات و کندی حرکات بیمار می انجامد.

البته رعایت رژیم غذایی سالم برای حمایت از سلامت کلی ، تمرینات و نرمش های تقویت عضلات و بهبود تعادل ،  انعطاف پذیری و هماهنگی اعضای بدن ، ماساژ درمانی برای کاهش تنش و استرس و یوگا برای افزایش کشش و انعطاف پذیری عضلات فرد مبتلا بسیار موثر می باشد.

آیا پارکینسون قابل پیشگیری است ؟

با توجه به اینکه علت پارکینسون ناشناخته بوده ، راه های اثبات شده ای در پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. اما برخی تحقیقات نشان می دهد ورزش های هوازی منظم نظیر پیاده روی و شنا از خطر ابتلا به پارکینسون کم می کند. همچنین تحقیقات دیگری روی افراد با مصرف کافئین موجود در قهوه ، چای و کولا نشان می دهد که مصرف کافئین میزان ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش می دهد. البته شواهد کافی در پیشنهاد  نوشیدن مواد کافئین دار در محافظت در مقابل این بیماری وجود ندارد. ناگفته نماند که افراد با تغییر سبک زندگی ، کاهش عوامل خطر ساز و رعایت رژیم غذایی مناسب و سالم می توانند  تا حد زیادی از ابتلا به بیماری پارکینسون در امان باشند .

تفاوت بیماری پارکینسون و آلزایمر

بیماری پارکینسون یک اختلال نورودژنراتیو مغزی است که بر سلولهای عصبی تولید کننده دوپامین در مغز تاثیر گذاشته و با مرگ سلولی به کاهش تولید دوپامین می انجامد که علائم این بیماری در ابتدا کم بوده و با گذشت زمان پیشرفت کرده و بیشتر می شود. البته بیماری پارکینسون می تواند با تاثیر بر سایر انتقال دهنده های عصبی منجر به علائمی همچون تغییرات فشار خون و خستگی گردد. از علائم این بیماری می توان به لرزش ، کندی حرکات ، اختلال در گفتار و نوشتار ، مشکلات مثانه ، اختلال در بلع و ... اشاره کرد.

در مقابل بیماری آلزایمر ، نوعی زوال عقل است که در افراد مسن شایع است که در آن سلولهای عصبی سالم با سایر سلولهای عصبی ارتباط خود را از دست می دهند و به درستی کار نمی کنند و بدین ترتیب آسیب مغزی در هیپوکامپ و انتورینال اتفاق می افتد و با اختلال شدید در فکر و حافظه ، علاج ناپذیر و مرگ آور می باشد. همچنین از دیگر علائم این بیماری کم شدن حافظه ، کوچک شدن مغز ، افسردگی ، از دست دادن قدرت تکلم ، کاهش قدرت شنوایی و حس بویایی ، انزوا و مرگ را می توان نام برد .

نرم افزار پزشکی سپاس 92

اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92