تفاوت ام آر آی و سی تی اسکن

سی تی اسکن و ام آر آی هر دو از روشهای تصویربرداری پزشکی هستند که به پزشک در تشخیص و درمان بهتر کمک می کنند و تنها تفاوت این دو در استفاده از امواج بوده که در سی تی اسکن از اشعه ایکس و در ام آر آی از میدان مغناطیسی استفاده می گردد. با توجه به اینکه هر دو روش کم خطر هستند و اشعه حامل ندارند ، اما باید تشخیص داد در چه زمانی ، کدامیک از این روشها برای تشخیص بیماری کمک کننده خواهد بود که این امر برعهده پزشک معالج می باشد.

ام آر آی 

ام آر آی مخفف magnetic resonance imaging به معنای تصویربرداری تشدید مغناطیسی بوده و با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی کار می کند. بدین ترتیب با ایجاد یک میدان مغناطیسی قوی ، از اندام ها و بافت های بدن تصاویری گرفته می شود که علاوه بر اینکه وضوح و کیفیت تصاویر بسیار بالاست ، تمایز بافت های نرمال و غیر نرمال را به خوبی نمایش می دهد. همچنین اطلاعات دقیقتر و با جزئیات بیشتری از اندام های بدن در اختیار قرار می دهد. لازم به ذکر است در MRI از هیچگونه اشعه و پرتودهی خبری نیست.

ام آر آی در تشخیص چه بیماریهایی کاربرد دارد ؟

از دستگاه ام آر آی در تشخیص بیماری هایی مثل آسیب های مغز و نخاعی ، انواع تومورها ، مشکلات قلبی ، آسیب های رحمی یا ناهنجاری های رحمی در بانوان نابارور ، مشکلات پروستات در آقایان ، فیستول های آنال ، بیماری های کبدی و شکم ، سرطان سینه و تشخیص انواع تومور بدخیم و خوش خیم ، آسیب های زانو و مفاصل و ... استفاده می شود.

بیشتر بخوانید : کاربرد ام آر آی در بیماریهای مغز و اعصاب

طرز کار دستگاه ام آر آی 

در ابتدا بیمار در معرض یک میدان مغناطیسی قوی یا همان آهنربا قرار گرفته و بدین ترتیب محور چرخش پروتون های هسته اتم در تمام بافت های بدن در امتداد این میدان قرار می گیرند. سپس با ارسال امواج رادیویی بصورت پالسی به بدن بیمار، محور چرخش پروتون ها تغییر می یابد. اما با اتمام پالس موج رادیویی ، محور چرخش پروتون دوباره در امتداد خطوط مغناطیس قرار می گیرد که باعث تولید الکترومغناطیسی جدید از بدن بیمار می شود که به گیرنده های دستگاه ام آر آی یا همان کامپیوتر فرستاده می شود.

با تجزیه تحلیل این تصاویر توسط کامپیوتر قدرتمند و با توان محاسباتی بالا ، تصاویری ساخته می شود که روی مانیتور نمایش داده شده و یا در صورت لزوم چاپ می گردد. بدین ترتیب بافت های نرم همانند غضروف ، تاندون ، عصب ، لیگامان و عروق با کیفیت بالاتری مشاهده می شوند که می توان گفت MRI در تشخیص مشکلات بافت های نرم بیشتر استفاده می شود.

سی تی اسکن 

سی تی اسکن مخففcomputed tomography   بوده و به معنی توموگرافی یا برش نگاری یارانه ای می باشد که در آن از اشعه ایکس برای تصویربرداری و همچنین از سیستم های دیجیتالی و کامپیوتری جهت نمایش اجزای داخلی بدن استفاده می گردد. بر این اساس سی تی اسکن نوعی تکنولوژی پیشرفته است که با گرفتن تصاویر متعدد و پشت هم از بافت های داخلی  بدن ، دسترسی تماشای اجزای درونی بدن بدون ایجاد جراحی و باز کردن بدن بیمار را  به پزشک می دهد.

سی تی اسکن در تشخیص چه بیماریهایی کاربرد دارد ؟

در حقیقت سی تی اسکن جهت تصویربرداری بافت های سخت بدن مانند استخوان ها انجام می شود، مانند شکستگی استخوان  و جمجمه برای تشخیص دردهایی که ریشه آن نامعلوم است. البته سی تی اسکن برای تشخیص بیماری های دیگر نظیر انواع سکته مغزی ایسکمیک و هموراژیک ، سنجش میزان مشکلات بوجود آمده در اثر ضربه مغزی ، دردهای شکمی یا لگن از جمله کبد ، روده و رحم و پروستات ، انواع تومورها و سرطان ها ، خونریزی های داخلی و... مفید می باشد.

طرز کار دستگاه سی تی اسکن :

در ابتدا اشعه ایکس به بدن توسط دستگاه سی تی اسکن فرستاده شده و در هنگام عبور از اندم های بدن ، اطلاعاتی به صورت جریان الکتریکی به دستگاه دتکتور ارسال می گردد. از این رو دستگاه دتکتور ، این اطلاعات را به کامپیوتر سی تی اسکن می فرستد که بسیار پرقدرت بوده و اطلاعات رسیده را به شکل تصویر ثبت می کند. در نتیجه این تصاویر روی مانیتور قابل مشاهده می باشد. شایان ذکر است ، سی تی اسکن برای بررسی استخوانها و آسیبهای مربوط به آن بیشتر کاربرد دارد و بر خلاف ام آر آی ، برای بررسی بافت های بدن گزینه مناسبی نیست.

سی تی اسکن و ام آر آی چه تفاوتی با هم دارند ؟

هر دو روش سی تی اسکن و ام آر آی جزو روشهای تشخیصی تصویربرداری پزشکی است که از نوع غیر تهاجمی بوده و بدون آسیب به بدن انجام می گیرند اما در موارد زیر با هم متفاوت اند:

تفاوت ام آر آی و سی تی اسکن در نوع امواج

** در مجموع از هر دو دستگاه جهت تصویربرداری از اجزای داخلی بدن استفاده می شود ، با این تفاوت که دستگاه سی تی اسکن از اشعه ایکس استفاده کرده و تصاویر دریافتی را به صورت برش خورده تهیه می کند و ماهیت بافت ها همچنین عملکردشان به خوبی قابل مشاهده می باشد. اما در مقابل دستگاه ام آر آی با استفاده از موج های رادیویی و مغناطیسی کار کرده و با استفاده از مغناطیس ، اتم های درون بدن را آهنربایی کرده و تصاویر را ثبت می کند. در نتیجه پرتوهایی که در این دو دستگاه استفاده می شود با هم متفاوت اند.

تفاوت ام آر آی و سی تی اسکن در عوارض

** اگرچه هر دو روش ام آر آی و سی تی اسکن کم خطر هستند، اما سی تی اسکن تنها در زمان انجام تصویربرداری، اشعه ایکس داشته و خوبی آن این است که اشعه حامل ندارد. در مقابل MRI به دلیل استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی ، بدون اشعه بوده و هیچگونه عوارضی ندارد. به بیان دیگر در ام آر آی از یک واقعیت فیزیکی که همه با آن آشنا هستیم یعنی آهنربا استفاده می شود ، لذا بسیار ایمن است.

تفاوت ام آر آی و سی تی اسکن در مدت زمان انجام دهی تصویربرداری

** مدت زمان تصویر برداری سی تی اسکن مغز در مجموع حدود 5 دقیقه طول می کشد، در صورتی که ام آر آی مغز حدود 15 دقیقه انجام می گیرد . همچنین دستگاه ام آر آی تمام ساختارهای نرم بدن را به صورت جداگانه شناسایی کرده و نمایش می دهد. در صورتی که دستگاه سی تی اسکن یک ساختار کلی از اسکلت بدن را در اختیارمان قرار می دهد . لذا از تصویر برداری سی تی اسکن بیشتر در مواقع ضروری استفاده شده و هزینه کمتری نسبت به ام آر آی دارد.

تفاوت ام آر آی و سی تی اسکن در ممنوعیات انجام تصویربرداری برای بیمار

** تصویر برداری ام آر آی با استفاده از امواج بی خطر رادیو فرکوئنسی کار می کند و کاملاً بی خطر بوده ، حتی زنان باردار بالای سه ماه هم قادر به انجام این تصویربرداری ( فقط موارد بدون تزریق ) هستند، ولی انجام سی تی اسکن در دوران بارداری ممنوع است . در تصویربرداری ام آر آی به همراه داشتن اجسام فلزی خطرناک است، اما به همراه داشتن جسم فلزی در سی تی اسکن خطری نداشته و فقط امکان خراب شدن عکس وجود دارد.

تفاوت ام آر آی و سی تی اسکن در مناسب بودن برای بیمار

** بررسی مناسب بودن تصویربرداری سی تی اسکن یا ام آر آی برای بیمار توسط پزشک تصمیم گیری می شود اما در مجموع سی تی اسکن یک انتخاب مناسب برای افرادی است که نیاز به تشخیص سریع دارند در صورتی که ام آر آی مناسب افرادی است که نیاز به دقت و وضوح بیشتری از بافت های نرم بدن دارند. از طرفی سی تی اسکن سرعت بیشتری در مقایسه با ام آر آی دارد و در مورد مشکلاتی مانند مفاصل و استخوان جزییات بیشتری ارائه می دهد. همچنین دستگاه سی تی اسکن نسبت به دستگاه ام آر آی در مراکز بیشتری یافت می شود.

آیا ام آر آی مکمل سی تی اسکن است ؟

از آنجا که سی تی اسکن محدودیت نشان دادن جزئیات بافت نرم دارد ، لذا ممکنست بعد از انجام سی تی اسکن برای تشخیص بهتر پزشک درخواست ام آر آی بدهد. بعنوان مثال فردی که تروما یا ضربه به مچ پا داشته در ابتدا رادیولوژی با اشعه ایکس و یا سی تی اسکن برای بررسی میزان آسیب و شکستگی انجام می دهد و در صورت احتمال آسیب به رباطها ، تاندونها و بافتهای نرم که با سی تی اسکن قابل تشخیص نیست ، درخواست ارزیابی با ام آر آی داده می شود. بنابراین گاهی نیاز است که بعد از سی تی اسکن ، ام آر آی هم انجام گیرد.

یا مثال دیگر خانمی که مشکلات رحمی دارد ، در ابتدا سی تی اسکن شکم و لگن با تزریق ماده حاجب انجام می دهد و با توجه به اینکه مشکلات آندومتریوز و دیگر مشکلات مربوط به بافتهای رحم در سی تی اسکن بخوبی قابل تشخیص نیست. لذا مجددا برای بررسی این موارد پزشک زنان ام آر آی لگن با و بدون تزریق ماده حاجب تجویز می کند تا با انجام ام آر آی به نتایج مشخص و دقیقی برسد.

البته هر دو دستگاه خطراتی را به همراه دارند که به آنها می پردازیم :

خطرات ناشی از سی تی اسکن

* دریافت مقداری از تشعشع در هر بار انجام سی تی اسکن. در نتیجه با تکرار تصویربرداری یا انجام سی تی اسکن با اشعه ایکس در موارد غیر ضروری خود منجر به ابتلا سرطان می شود.

* آسیب به نوزاد در زمان بارداری چرا که اشعه ایکس جزو پرتوهای یونیزان بوده و برای جنین ضرر دارد و از آنجا که این پرتوها باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شود ، لذا این خطر برای زنان باردار به دلیل حساس بودن بیشتر است.

* واکنش به استفاده از رنگ ها

* امکان ایجاد حساسیت در صورت انجام سی تی تزریقی

خطرات ناشی از ام آر آی

* احتمال ایجاد ترس در برخی افراد از فضاهای بسته

* افزایش دمای بدن در زمان طولانی تصویر برداری

* احتمال واکنش فلزات در اثر میدان مغناطیسی

* محدودیت در انجام تصویربرداری بیماران دارای ایمپلنت فلزی ، باطری یا ضربان ساز قلب ، حلزون گوش ، کلیپس آنوریسم مغزی و ...

* احتمال ایجاد مشکل شنوایی در اثر صدای بلند

* عموماً تست های تزریقی MRI بدون هر گونه حساسیت انجام می شود.

مشاهده تصاویر MRI , CT scan با فیلم رادیولوژی PPQ

تصاویر گرفته شده از ام آر آی و سی تی اسکن بر روی مانیتور هر مدالیته قابل نمایش می باشد و به صورت شبکه ارسال شده تا پزشک رادیولوژیست بتواند به تفسیر نتایج آن بپردازد. همچنین برای اینکه تصاویر به دست پزشک معالج برای تشخیص بیماری و شروع درمان برسد ، تصاویر روی فیلم رادیولوژی و یا کلیشه کاغذی چاپ می گردد که دارای مشکلات خاص خود است. از آن گذشته تصاویر روی سی دی هم قابل رایت و رویت می باشد.

اما با پیشرفت تکنولوژی ، نرم افزاری برای مشاهده این تصاویر عرضه شده به نام نرم افزار فیلم رادیولوژی PPQ که تنها با استفاده از بارکد دوبعدی ، تصاویر تحت وب با وضوح بالا ، حتی در گوشی هوشمند قابل مشاهده است. بدین ترتیب از مشکلات مربوط به کاغذ و فیلم رادیولوژی و یا سی دی خبری نبوده و تصاویر برای سالها باقی می ماند.

بیشتر بخوانید : چگونه از فیلم رادیولوژی PPQ استفاده کنیم ؟

نرم افزار پزشکی سپاس92

اینستاگرام : https://instagram.com/sepas92